Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Filippiliⱪlarƣa 2

1 Əgǝr ǝmdi Mǝsiⱨtǝ riƣbǝt bar deyilsǝ, muⱨǝbbǝtning tǝsǝllisi bar deyilsǝ, Roⱨning sirdaxliⱪi bar deyilsǝ, ⱪǝlbdǝ iq aƣritixlar ⱨǝm rǝⱨimdilliⱪ bar deyilsǝ, □ 2-3 — ǝmdi ohxax bir oy-pikirdǝ bolup, bir-biringlarƣa ohxax muⱨǝbbǝttǝ baƣlinip, bir jan bir niyǝttǝ bolup, aranglarda ⱨeq ix riⱪabǝttin yaki ⱪuruⱪ xɵⱨrǝtpǝrǝsliktin bolmisun; ǝksiqǝ, oy-hiyalinglarda kiqik peilliⱪ bolup ⱨǝrbiringlar baxⱪilarni ɵzünglardin yuⱪiri dǝp bilinglar; xundaⱪ bolƣanda xad-huramliⱪimni kamil ⱪilisilǝr.■

4 Ⱨǝrbiringlar pǝⱪǝt ɵz ixliringlarƣa kɵngül bɵlüp ⱪalmay, bǝlki baxⱪilarningkigimu kɵngül bɵlünglar.■ 5 Mǝsiⱨ Əysada bolƣan oy-pozitsiyǝ silǝrdimu bolsun: —■

6 U Hudaning tip-xǝklidǝ bolsimu,

Ɵzini Huda bilǝn tǝng ⱪilixni olja ⱪilip tutuwalmidi; ■

7 Əksiqǝ, U Ɵzidin ⱨǝmmini ⱪuruⱪdidi,

Ɵzigǝ ⱪulning xǝklini elip,

Insanlarning siyaⱪiƣa kirip, insaniy tǝbiǝttin ortaⱪdax bolup,□ ■

8 Ɵzini tɵwǝn ⱪilip,

Ⱨǝtta ɵlümgiqǝ, yǝni kresttiki ɵlümgiqǝ itaǝtmǝn boldi;■

9 Xunga Huda Uni intayin yuⱪiri kɵtürüp mǝrtiwilik ⱪildi,

Uningƣa ⱨǝrⱪandaⱪ namdin üstün bolƣan namni beƣixlidiki, ■

10 Əysaning namiƣa asmanlarda, yǝr yüzidǝ ⱨǝm yǝr astida barliⱪ tizlar pükülüp,■

11 Huda’Atiƣa xan-xǝrǝp kǝltürüp ⱨǝrbir til Əysa Mǝsiⱨning Rǝb ikǝnlikini etirap ⱪilidu.□ ■

12 Xuning bilǝn, ǝy sɵyümlüklirim, silǝr ⱨǝmixǝ itaǝt ⱪilƣininglardǝk, pǝⱪǝt mǝn yeninglarda bolƣinimdila ǝmǝs, bǝlki ⱨazirⱪidǝk mǝn silǝrdin neri bolƣanda tehimu xundaⱪ itaǝt bilǝn ǝyminixtǝ, titrigǝn ⱨalda ɵz nijatinglarni ⱨǝrtǝrǝpkǝ tǝtbiⱪlaxⱪa intilinglar. 13 Qünki Hudaning güzǝl haⱨixi boyiqǝ silǝrning iradǝ tiklixinglarƣa wǝ xuningdǝk uni ǝmǝlgǝ axuruxunglarda iqinglarda ixliguqi Uning Ɵzidur.■

14 Ⱨǝmmǝ ixlarni ƣudungximay yaki talax-tartix ⱪilmay ⱪilinglar; ■ 15 xuning bilǝn silǝr ǝyibsiz, sap dilliⱪ bolup, bu dǝwrdiki tǝtür, ǝsǝbbiy adǝmlǝr otturisida yaxap, ularning arisida dunyaƣa yoruⱪluⱪ bǝrgüqilǝrdǝk parlap, Hudaning daƣsiz pǝrzǝntliri bolisilǝr; ■ 16 xuningdǝk ⱨayatning sɵz-kalamini sunup bǝrgüqi bolƣininglar tüpǝylidin, mǝn silǝrdin Mǝsiⱨning künidǝ bikar yügürmǝptimǝn, bikar japa tartmaptimǝn dǝp pǝhirlinip tǝntǝnǝ ⱪilaylaydiƣan bolimǝn.□ ■

17 Ⱨǝtta mǝn «xarab ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ etiⱪadinglardiki ⱪurbanliⱪ ⱨǝm hizmǝt-ibadǝtning üstigǝ ⱪuyulsammu, mǝn xadlinimǝn, xundaⱪla silǝr bilǝn billǝ ortaⱪ xadlinimǝn. □ ■ 18 Silǝrmu ohxax yolda xadlinisilǝr wǝ mǝn bilǝn billǝ ortaⱪ xadlinixinglar kerǝk.□

19 Lekin mǝn Rǝbdǝ pat arida Timotiyni yeninglarƣa ǝwǝtixni ümid ⱪilimǝnki, ǝⱨwalinglarni anglap mǝnmu hux bolsam; ■ 20 qünki yenimda uningƣa ohxax, dilimiz bir bolƣan, ixliringlarƣa qin dilidin kɵngül bɵlgüqi baxⱪa adǝm yoⱪtur. 21 Qünki ⱨǝmmǝ adǝm Əysa Mǝsiⱨning ixliriƣa ǝmǝs, bǝlki ɵzining ixliri bilǝn xuƣullinixⱪa intilidu; ■ 22 ǝmma silǝr uning salaⱨiyitini, uning hux hǝwǝrning hizmitidǝ huddi atisiƣa ⱨǝmraⱨ bolup ixlǝydiƣan balidǝk mǝn bilǝn birgǝ meⱨnǝt singdürgǝnlikini bilisilǝr. 23 Əmdi aⱪiwitimning ⱪandaⱪ bolidiƣanliⱪini eniⱪ bilgǝn ⱨaman, uni dǝrⱨal mangduruwetixni ümid ⱪilimǝn; 24 ǝmma ɵzümning yeninglarƣa pat arida baridiƣanliⱪimƣa Rǝb arⱪiliⱪ ixǝnqim bar.

25 Əmma buningdin awwal mening ⱪerindixim, hizmǝtdixim ⱨǝm sǝpdixim bolƣan, silǝrning ǝlqinglar ⱨǝm ⱨajitimdin qiⱪⱪan ⱪurbanliⱪ yardiminglarni yǝtküzgüqi Epafroditni yeninglarƣa ǝwǝtixni zɵrür taptim, □ 26 qünki u ⱨǝmminglarƣa seƣinip tǝlpüngǝnidi ⱨǝm silǝrning uning kesǝl ⱨalidin hǝwǝr tapⱪininglar tüpǝylidin azablandi. 27 U dǝrwǝⱪǝ kesǝl bolup ǝjǝlgǝ yeⱪinlixip ⱪaldi; lekin Huda uningƣa rǝⱨim ⱪildi; ⱨǝm mening dǝrdimning üstigǝ dǝrd bolmisun dǝp yalƣuz uningƣila ǝmǝs, bǝlki mangimu rǝⱨim ⱪildi. □ 28 Xuningdǝk uning bilǝn yǝnǝ kɵrüxüp xadlinixinglar wǝ xundaⱪla ɵzümgǝ nisbǝtǝn dǝrdlirimni azaytix üqün uni tehimu jiddiy yolƣa salmaⱪqimǝn. 29 Əmdi uni xad-huramliⱪ bilǝn Rǝbdǝ ⱪobul ⱪilinglar ⱨǝm uningdǝk adǝmlǝrgǝ ⱨɵrmǝt ⱪilinglar; ■ 30 qünki u Mǝsiⱨning hizmitini dǝp, silǝrning manga ⱪilmaⱪqi bolƣan yardiminglarni bejirixtǝ yoluⱪⱪan boxluⱪni toldurup ǝjǝlgǝ yüzlinip, ɵz jenini tǝwǝkkül ⱪildi.□

□2:1 «Əgǝr ǝmdi Mǝsiⱨtǝ riƣbǝt bar deyilsǝ, muⱨǝbbǝtning tǝsǝllisi bar deyilsǝ, Roⱨning sirdaxliⱪi bar deyilsǝ, ⱪǝlbdǝ iq aƣritixlar ⱨǝm rǝⱨimdilliⱪ bar deyilsǝ, ...» — grek tilida muxu ayǝttiki «ǝgǝr» daim retorik xǝkildǝ ixlitilip «ǝgǝr...wǝ dǝrwǝⱪǝ (xundaⱪ) bolidu» degǝn mǝnini bildüridu. «Roⱨ» bolsa Hudaning Roⱨini kɵrsitidu. «Ⱪǝlbdǝ» ǝsli grek tilida «iq-ⱪarnida», «iq-baƣrida».

■2:2-3 Rim. 12:16; 15:5; 1Kor. 1:10; Fil. 3:16; 1Pet. 3:8; Rim. 12:10; 1Pet. 5:5.

■2:4 1Kor. 10:24; 13:5.

■2:5 Mat. 11:29; Yⱨ. 13:15; 1Pet. 2:21; 1Yuⱨa. 2:6.

■2:6 2Kor. 4:4; Kol. 1:15; Ibr. 1:3.

□2:7 «... Ɵzini Huda bilǝn tǝng ⱪilixni olja ⱪilip tutuwalmidi (6-ayǝt), ǝksiqǝ, U Ɵzidin ⱨǝmmini ⱪuruⱪdidi,...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... Ɵzini Huda bilǝn tǝng turiwerǝy dǝp turuwalmayla, Ɵzindin ⱨǝmmini ⱪutuⱪdidi,...». «Əksiqǝ, U Ɵzidin ⱨǝmmini ⱪuruⱪdidi, Ɵzigǝ ⱪulning xǝklini elip, Insanlarning siyaⱪiƣa kirip, insaniy tǝbiǝttin ortaⱪdax bolup,...» — bu ayǝt bǝlkim Injil iqidǝ mǝnisi ǝng qongⱪur jümlilǝrdin biridur. «Insanlarning siyaⱪiƣa kirip, insaniy tǝbiǝttin ortaⱪdax bolup» degǝn ibarilǝr xübⱨisizki, Mǝsiⱨning ⱨǝr jǝⱨǝttin insan bolup, toluⱪ insanning tǝbiitidǝ bolƣanliⱪini kɵrsitidu. Pǝⱪǝt uning tǝbiitidǝ ⱨeq gunaⱨ yoⱪ idi. «Insaniy tǝbiǝt» grek tilida «insaniy «shema»» dǝp ipadilinidu, insanning tǝbiiti wǝ «asasiy ⱪurulux»ini kɵrsitidu. «U Ɵzini ⱪuruⱪdidi» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

■2:7 Zǝb. 8:5; Mat. 20:28; Luⱪa 22:27; Yⱨ. 13:14.

■2:8 Ibr. 2:9,14,17; 4:15; 12:2.

■2:9 Ros. 2:33; Ibr. 1:4.

■2:10 Yǝx. 45:23; Rim. 14:11.

□2:11 «Huda’Atiƣa xan-xǝrǝp kǝltürüp ⱨǝrbir til Əysa Mǝsiⱨning Rǝb ikǝnlikini etirap ⱪilidu» — demǝk, Mǝsiⱨ Əysaƣa beƣixlanƣan nam «Rǝb»dur. U ǝsli Ɵzi Rǝb bolup (mǝsilǝn, «Luⱪa» 2:11), U ǝrxlǝrgǝ kɵtürülginidǝ Huda’Atisi Ɵzining Uningdin bolƣan hursǝnlikini bildürüp ⱪaytidin Uni «Rǝb» dǝp eniⱪ jakarliƣan. «Yǝx.» 45:23ni kɵrüng.

■2:11 Yⱨ. 13:13; 1Kor. 8:6; 12:3.

■2:13 2Kor. 3:5.

■2:14 Rim. 12:17; 1Pet. 2:12; 4:9.

■2:15 Pǝnd. 4:18; Mat. 5:14.

□2:16 «ⱨayatning sɵz-kalamini sunup bǝrgüqi bolƣininglar tüpǝylidin...» — «ⱨayatning sɵz-kalami» — mǝnggü ⱨayat toƣruluⱪ sɵz, ǝlwǝttǝ. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨayatning sɵz-kalamini qing tutⱪininglar tüpǝylidin,...». Lekin yuⱪiriⱪi 15-ayǝttǝ Filippiliⱪ ⱪerindaxlar «yoruⱪluⱪ bǝrgüqi» dǝp atalƣan bolƣaqⱪa, muxu yǝrdǝ «(silǝr)... (Hudaning) ⱨayatning sɵz-kalamini sunup bǝrgüqi bolƣininglar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilixni toƣra kɵrimiz.

■2:16 2Kor. 1:14; 1Tes. 2:19.

□2:17 «Ⱨǝtta mǝn «xarab ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ etiⱪadinglardiki ⱪurbanliⱪ ⱨǝm hizmǝt-ibadǝtning üstigǝ ⱪuyulsammu, mǝn xadlinimǝn, xundaⱪla silǝr bilǝn billǝ ortaⱪ xadlinimǝn» — Pawlus yuⱪirida 1:25-26dǝ «silǝr bilǝn yǝnǝ didarliximǝn» dǝydu, ǝlwǝttǝ. Lekin u ɵltürülsimu, mǝyüslǝnmǝytti yaki ⱨeq ⱨǝsrǝt tartmaytti, ǝksiqǝ xu sǝwǝbtin xadlinatti; wǝ ǝgǝr xundaⱪ ix bolsa, ularnimu uning bilǝn billǝ ortaⱪ xadlinixⱪa riƣbǝtlǝndürǝtti.

■2:17 2Kor. 7:4.

□2:18 «Silǝrmu ohxax yolda xadlinisilǝr wǝ mǝn bilǝn billǝ ortaⱪ xadlinixinglar kerǝk» — 17-18-ayǝt üstidǝ: Tǝwrat dǝwridiki ibadǝt tüzümidǝ, «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» ⱪilƣanda, ⱪurbanliⱪ ⱪurbangaⱨⱪa ⱪoyulƣanda uningƣa «ax ⱨǝdiyǝ» ⱪoxuluxi kerǝk, andin ularning üstigǝ «xarab ⱨǝdiyǝ» ⱪuyuluxi kerǝk idi. Muxu yǝrdǝ Pawlus tolimu kǝmtǝrlik bilǝn Filippidiki etiⱪadqilarning ⱪilƣan hizmǝt-ibaditini muⱨim ⱪurbanliⱪⱪa, ɵzining yeⱪinda eⱨtimalliⱪi bolƣan ɵltürülüxi yaki türmidǝ ɵzini jamaǝt üqün pida ⱪiliwatⱪanliⱪini bir «xarab ⱨǝdiyǝ»gǝ, yǝni ularning qong ⱪurbanliⱪi üstigǝ toluⱪlaydiƣan pǝⱪǝt ⱪoxumqǝ bir «xarab ⱨǝdiyǝ»gǝ ohxitidu. Ⱪaytidin dǝymiz: U ɵltürülsimu, mǝyüslǝnmǝytti yaki ⱨeq ⱨǝsrǝt tartmaytti, ǝksiqǝ xu sǝwǝbtin xadlinatti; wǝ ǝgǝr xundaⱪ ix bolsa, ularnimu uning bilǝn billǝ ortaⱪ xadlinixⱪa riƣbǝtlǝndürǝtti.

■2:19 Ros. 16:1; Rim. 16:21; 1Tes. 3:2.

■2:21 1Kor. 10:24; 13:5.

□2:25 «mening ⱪerindixim, hizmǝtdixim ⱨǝm sǝpdixim bolƣan, silǝrning ǝlqinglar ⱨǝm ⱨajitimdin qiⱪⱪan ⱪurbanliⱪ yardiminglarni yǝtküzgüqi Epafrodit» — «sǝpdixim» — Pawlus bilǝn roⱨiy kürǝxtǝ ortaⱪ jǝngqi, ǝlwǝttǝ. «Əlqinglar» grek tilida «apostolos». Bu sɵzning mǝnisi «ǝwǝtilgǝn kixi», «ǝlqi» yaki «rosul» bolidu. Muxu yǝrdǝ biz «ǝlqi» dǝp tǝrjimǝ ⱪilƣinimiz bilǝn, mumkinqiliki barki, Pawlus Epafroditning rosulluⱪ hizmiti bar bolidu, dǝp kɵrsitixi mumkin.

□2:27 «U dǝrwǝⱪǝ kesǝl bolup ǝjǝlgǝ yeⱪinlixip ⱪaldi; lekin Huda uningƣa rǝⱨim ⱪildi; ⱨǝm mening dǝrdimning üstigǝ dǝrd bolmisun dǝp yalƣuz uningƣila ǝmǝs, bǝlki mangimu rǝⱨim ⱪildi» — «Huda... yalƣuz uningƣila ǝmǝs, bǝlki mangimu rǝⱨim ⱪildi» degǝn sɵz birhil gunaⱨni kɵrsǝtkǝn bolsa kerǝk. Tɵwǝndiki 28-30-ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda, Epafrodit Pawlusⱪa jamaǝtning sowƣisini yǝtküzüp baridiƣan yolda kesǝl boldi. U bǝlkim yolda kesǝl bolup ⱪalƣan. U Pawlusning ⱪexiƣa yetip berixⱪa aldirap ɵz kesili bilǝn ⱨeq kari bolmay alƣa basti, xuning bilǝn u tehimu eƣir kesǝl bolup «ǝjǝlgǝ yeⱪinlixip ⱪaldi». Pawlus, uning bu ⱪilƣinini birhil tǝwǝkkülqilik, aⱪilanǝ ix ǝmǝs dǝp oylixi mumkin. Huddi Pawlus, Huda «uningƣa rǝⱨim ⱪilip» saⱪaytti, xundaⱪla «manga rǝⱨim ⱪildi» — qünki Epafrodit mening wǝjǝmdin xundaⱪ ⱪildi, degǝndǝk. Undaⱪ deginimiz bilǝn, Huda bizgǝ jamaǝt üqün xundaⱪ tǝwǝkkül ⱪilixⱪa tǝyyar bolƣan adǝmǝlǝrni ǝwǝtsun!

■2:29 1Kor. 9:14; Gal. 6:6; 1Tes. 5:12; 1Tim. 5:17; Ibr. 13:17.

□2:30 «u Mǝsiⱨning hizmitini dǝp...» — grek tilida: «u hizmǝt dǝp,...» deyilgǝn. Pawlusⱪa (xundaⱪla Epafroditⱪa) nisbǝtǝn pǝⱪǝt «hizmǝt»la bar, qünki uningƣa nisbǝtǝn pǝⱪǝt bir hizmǝt, yǝni Mǝsiⱨning hizmiti, hux hǝwǝrning hizmiti bardur. «u... silǝrning manga ⱪilmaⱪqi bolƣan yardiminglarni bejirixtǝ yoluⱪⱪan boxluⱪni toldurup ǝjǝlgǝ yüzlinip, ɵz jenini tǝwǝkkül ⱪildi» — Pawlusning «yardiminglarni bejirixtǝ yoluⱪⱪan boxluⱪ....» degini, Filippidiki jamaǝtning uningƣa kɵngül bɵlüxidǝ mǝlum yetǝrsizlik bar, degǝnliki ǝmǝs; u, silǝrdǝ ümid ⱪilƣininglardǝk yardǝmni yǝtküzüx pursǝtliri qiⱪmiƣan bolsimu, lekin ǝwǝtmǝkqi bolƣan kɵnglünglarni qüxinimǝn, demǝkqi. «Yardiminglar» degǝn sɵz grek tilida muxu yǝrdǝ «ibadǝthanidiki kaⱨinliⱪ ⱪurbanliⱪ hizmitinglar»ni puritidiƣan sɵzdur.