2
Nijatⱪa sǝl ⱪarimasliⱪ
Bu sǝwǝbtin, alliⱪandaⱪ yol bilǝn ⱨǝⱪiⱪiy yoldin teyilip kǝtmǝslikimiz üqün, angliƣan ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrgǝ tehimu etibar ⱪiliximiz lazim. Qünki pǝrixtilǝr arⱪiliⱪ yǝtküzülgǝn sɵz-kalamning turaⱪliⱪ ikǝnliki ispatlanƣan ⱨǝmdǝ uningƣa ⱨǝrbir boysunmasliⱪ wǝ itaǝtsizlik ⱪilix tegixlik jazaƣa tartilidiƣan yǝrdǝ,«pǝrixtilǝr arⱪiliⱪ yǝtküzülgǝn sɵz-kalam» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ yǝtküzülgǝn Tǝwrat ⱪanunini kɵrsitidu.  Yar. 19:17,26; Ⱪan. 27:26; Ros. 7:53; Gal. 3:19. xunqǝ uluƣ ⱪutⱪuzux-nijatⱪa etibar bǝrmisǝk, biz ⱪandaⱪmu jazadin ⱪeqip ⱪutulalaymiz?! Qünki bu nijatning hǝwiri dǝslǝptǝ Rǝb arⱪiliⱪ uⱪturulƣan, ⱨǝm uning ⱨǝⱪliⱪini biwasitǝ angliƣanlarmu bizgǝ tǝstiⱪliƣan;Mat. 4:17; Mar. 1:14; Ibr. 12:25. uning üstigǝ Huda bexarǝtlik alamǝtlǝr, karamǝtlǝr wǝ ⱨǝrhil ⱪudrǝtlik mɵjizilǝr arⱪiliⱪ, xundaⱪla Ɵz iradisi boyiqǝ Muⱪǝddǝs Roⱨning ata ⱪilƣan iltipatliri bilǝn tǝng buningƣa guwaⱨliⱪ bǝrgǝn.Mar. 16:20; Ros. 14:3; 19:11.
 
Insanlarni xan-xǝrǝp yoliƣa baxliƣuqi Nijatkar — «Zǝbur» 8-küy toƣruluⱪ
Biz dǝwatⱪan kǝlgüsi dunyani Huda pǝrixtilǝrning baxⱪuruxiƣa ɵtküzüp bǝrgini yoⱪ; bǝlki bu ⱨǝⱪtǝ muⱪǝddǝs yazmilarning bir yeridǝ birǝylǝn mundaⱪ guwaⱨliⱪ bǝrgǝndur: —
«I Huda, insan degǝn nemidi,
Sǝn uni seƣinidikǝnsǝn?
Adǝm balisi nemidi,
Sǝn uning yeniƣa kelip yoⱪlaydikǝnsǝn?Zǝb. 8:4
Qünki Sǝn uning ornini pǝrixtilǝrningkidin azƣinǝ tɵwǝn bekitkǝnsǝn,
Sǝn uningƣa xan-xǝrǝp wǝ xɵⱨrǝtlǝrni taj ⱪilip kiydürdüngsǝn;
Uni ⱪolung yasiƣanlarni idarǝ ⱪilixⱪa tikliding;«Sǝn uning ornini pǝrixtilǝrningkidin azƣinǝ tɵwǝn bekitkǝnsǝn,...» — yaki «Sǝn uning ornini pǝrixtilǝrningkidin azraⱪ waⱪitla tɵwǝn bekitkǝnsǝn,...». «uni ⱪolung yasiƣanlarni idarǝ ⱪilixⱪa tikliding» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu sɵzlǝr tepilmaydu.  Zǝb. 8:5-6
Sǝn barliⱪ mǝwjudatlarni uning puti astida boysundurƣansǝn».
Əmdi «barliⱪ mǝwjudatlarni uning puti astida boysundurƣansǝn» degini, ⱨeqⱪandaⱪ nǝrsǝ uningƣa boysunmasliⱪⱪa ⱪaldurulmiƣan, degǝnliktur.
Biraⱪ, ⱨazirqǝ mǝwjudatlarning ⱨǝmmisiningla uningƣa boysunƣanliⱪini tehi kɵrmǝywatimiz.Zǝb. 8:8; Mat. 28:18; 1Kor. 15:27; Əf. 1:22. Lekin biz üqün pǝrixtilǝrdin «azƣinǝ waⱪit tɵwǝn ⱪilinƣan», ɵlüm azablirini tartⱪanliⱪi üqün ⱨazir xan-xǝrǝp wǝ ⱨɵrmǝt taji kiydürülgǝn Əysani kɵrgüqi bolduⱪ; qünki U Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn ⱨǝmmǝylǝn üqün ɵlümning tǝmini tetidi.Zǝb. 8:5; Ros. 2:33; Fil. 2:7, 8.
10 Qünki pütkül mǝwjudatlar Ɵzi üqünmu ⱨǝm Ɵzi arⱪiliⱪmu mǝwjut bolup turuwatⱪan Hudaƣa nisbǝtǝn, nurƣun oƣullarni xan-xǝrǝpkǝ baxliƣanda, ularning nijatining yol baxliƣuqisini azab-oⱪubǝtlǝr arⱪiliⱪ kamalǝtkǝ yǝtküzüxkǝ layiⱪ kǝldi.«Hudaƣa nisbǝtǝn, nurƣun oƣullarni xan-xǝrǝpkǝ baxliƣanda...» —Injilda «Hudaning oƣul pǝrzǝntliri» daim ǝr ⱨǝm ⱪiz-ayal etiⱪadqilarni ɵz iqigǝ alidu. «Qünki pütkül mǝwjudatlar Ɵzi üqünmu ⱨǝm Ɵzi arⱪiliⱪmu mǝwjut bolup turuwatⱪan Hudaƣa nisbǝtǝn, nurƣun oƣullarni xan-xǝrǝpkǝ baxliƣanda, ularning nijatining yol baxliƣuqisini azab-oⱪubǝtlǝr arⱪiliⱪ kamalǝtkǝ yǝtküzüxkǝ layiⱪ kǝldi» — bu muⱨim wǝ sirliⱪ ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ yǝnǝ tohtilimiz.
11 Qünki pak-muⱪǝddǝs Ⱪilƣuqi bilǝn pak-muⱪǝddǝs ⱪilinƣanlarning ⱨǝmmisi dǝrwǝⱪǝ ohxax Birsidin kǝlgǝndur; xuning bilǝn U ularni «ⱪerindax» deyixtin nomus ⱪilmaydu. «Qünki pak-muⱪǝddǝs Ⱪilƣuqi bilǝn pak-muⱪǝddǝs ⱪilinƣanlarning ⱨǝmmisi dǝrwǝⱪǝ ohxax Birsidin kǝlgǝndur; xuning bilǝn U ularni «ⱪerindax» deyixtin nomus ⱪilmaydu» — muxu ayǝttiki «pak ⱪilƣuqi» Əysa Mǝsiⱨni, «pak ⱪilinƣanlar» U ⱪutⱪuzƣanlarni, «Birsidin kǝlgǝn» Huda’Atidin kǝlgǝnni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. Əysa Mǝsiⱨ Ɵzi ⱪutⱪuzƣanlarni «ⱪerindaxlirim» dǝp ataydu.  Ros. 17:26. 12 Huddi U Hudaƣa (muⱪǝddǝs yazmilarda yezilƣandǝk):
«Namingni ⱪerindaxlirimƣa jakarlaymǝn,
Jamaǝt iqidǝ Seni nahxilarda küylǝymǝn» degǝn.«Namingni ⱪerindaxlirimƣa jakarlaymǝn, jamaǝt iqidǝ seni nahxilarda küylǝymǝn» — «Zǝb.» 22:22 («Zǝb.» 18:49, 40:9nimu kɵrüng).  Zǝb. 22:22; 18:49, 40:9
 
13 U yǝnǝ: «Mǝn sanga tayinimǝn» wǝ «Ⱪaranglar, mana Mǝn bu yǝrdǝ Huda Manga ata ⱪilƣan pǝrzǝntlǝr bilǝn billǝ» degǝn.«Mǝn sanga tayinimǝn» ... «Ⱪaranglar, mana Mǝn bu yǝrdǝ Huda Manga ata ⱪilƣan pǝrzǝntlǝr bilǝn billǝ» — Tǝwrat, «Yǝx.» 8:17-18. «U» — Mǝsiⱨni kɵrsitidu. U Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ ixtin aldin’ala bexarǝt bǝrgǝn.  Yǝx. 8:17,18.
14 Pǝrzǝntlǝr bolsa ǝt bilǝn ⱪandin tǝnlik bolƣaqⱪa, Oƣulmu xu pǝrzǝntlǝrningkigǝ ohxaxla ǝt wǝ ⱪandin tǝnlik boldi. Bundaⱪ ⱪilixtiki mǝⱪsǝt, U ɵlüm arⱪiliⱪ ɵlüm ⱨoⱪuⱪini tutⱪan Iblisning küqini bikar ⱪilip, «... U ɵlüm arⱪiliⱪ ɵlüm ⱨoⱪuⱪini tutⱪan Iblisning küqini bikar ⱪilip...» — «ɵlüm ⱨoⱪuⱪini tutⱪan Iblis» — gǝrqǝ Xǝytan insanlarni biwasitǝ ⱨalak ⱪilalmisimu, biraⱪ insanlarni gunaⱨ ⱪilixⱪa azdurux arⱪiliⱪ mǝnggülük ɵlümgǝ elip baridu. Azduruxning aⱪiwiti gunaⱨ, gunaⱨning aⱪiwiti bolsa mǝnggülük ɵlümdur.  Yǝx. 25:8; Ⱨox. 13:14; Yⱨ. 1:14; 1Kor. 15:54; Fil. 2:7; 2Tim. 1:10. 15 ɵmür boyi ɵlüm ⱪorⱪunqidin ⱪulluⱪⱪa tutulƣanlarning ⱨǝmmisini azadliⱪⱪa qiⱪirix üqün idi. Rim. 8:15. 16 Qünki U dǝrwǝⱪǝ pǝrixtilǝrgǝ ǝmǝs, bǝlki Ibraⱨimning ǝwladliriƣa tutixidu; «Qünki U dǝrwǝⱪǝ pǝrixtilǝrgǝ ǝmǝs, bǝlki Ibraⱨimning ǝwladliriƣa tutixidu» — Tǝwrat «Yǝx.» 41:7-9ni kɵrüng. «Ibraⱨimning ǝwladliriƣa tutixidu» — grek tilida bu sɵz (1) Mǝsiⱨning (Ibraⱨimƣa ohxax, etiⱪad ⱪilƣan) insanlarni yardǝm ⱪoli bilǝn tutup ⱪutⱪuzidiƣanliⱪi; (2) bularni ⱪutⱪuzux üqün Mǝsiⱨning ular bilǝn ziq munasiwǝttǝ bolup, Ɵzimu «ǝt wǝ ⱪandin bolƣan bir tǝn»dǝ boluxini kɵrsitidu. 17 Xuning üqün, U Hudaƣa ait ixlarda rǝⱨimdil wǝ sadiⱪ bax kaⱨin boluxi üqün, hǝlⱪning gunaⱨlirining kǝqürüm ⱪurbanliⱪini berǝlixi üqün, U ⱨǝr jǝⱨǝttin ⱪerindaxliriƣa ohxax ⱪilinixi kerǝk idi. Fil. 2:7; Ibr. 4:15. 18 Qünki Ɵzi sinaⱪlarni Ɵz bexidin kǝqürüp, azab-oⱪubǝt qǝkkǝn bolƣaqⱪa, U sinaⱪlarƣa duq kǝlgǝnlǝrgimu yardǝm berǝlǝydu.Ibr. 4:15,16.
 
 

2:2 «pǝrixtilǝr arⱪiliⱪ yǝtküzülgǝn sɵz-kalam» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ yǝtküzülgǝn Tǝwrat ⱪanunini kɵrsitidu.

2:2 Yar. 19:17,26; Ⱪan. 27:26; Ros. 7:53; Gal. 3:19.

2:3 Mat. 4:17; Mar. 1:14; Ibr. 12:25.

2:4 Mar. 16:20; Ros. 14:3; 19:11.

2:6 Zǝb. 8:4

2:7 «Sǝn uning ornini pǝrixtilǝrningkidin azƣinǝ tɵwǝn bekitkǝnsǝn,...» — yaki «Sǝn uning ornini pǝrixtilǝrningkidin azraⱪ waⱪitla tɵwǝn bekitkǝnsǝn,...». «uni ⱪolung yasiƣanlarni idarǝ ⱪilixⱪa tikliding» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu sɵzlǝr tepilmaydu.

2:7 Zǝb. 8:5-6

2:8 Zǝb. 8:8; Mat. 28:18; 1Kor. 15:27; Əf. 1:22.

2:9 Zǝb. 8:5; Ros. 2:33; Fil. 2:7, 8.

2:10 «Hudaƣa nisbǝtǝn, nurƣun oƣullarni xan-xǝrǝpkǝ baxliƣanda...» —Injilda «Hudaning oƣul pǝrzǝntliri» daim ǝr ⱨǝm ⱪiz-ayal etiⱪadqilarni ɵz iqigǝ alidu. «Qünki pütkül mǝwjudatlar Ɵzi üqünmu ⱨǝm Ɵzi arⱪiliⱪmu mǝwjut bolup turuwatⱪan Hudaƣa nisbǝtǝn, nurƣun oƣullarni xan-xǝrǝpkǝ baxliƣanda, ularning nijatining yol baxliƣuqisini azab-oⱪubǝtlǝr arⱪiliⱪ kamalǝtkǝ yǝtküzüxkǝ layiⱪ kǝldi» — bu muⱨim wǝ sirliⱪ ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ yǝnǝ tohtilimiz.

2:11 «Qünki pak-muⱪǝddǝs Ⱪilƣuqi bilǝn pak-muⱪǝddǝs ⱪilinƣanlarning ⱨǝmmisi dǝrwǝⱪǝ ohxax Birsidin kǝlgǝndur; xuning bilǝn U ularni «ⱪerindax» deyixtin nomus ⱪilmaydu» — muxu ayǝttiki «pak ⱪilƣuqi» Əysa Mǝsiⱨni, «pak ⱪilinƣanlar» U ⱪutⱪuzƣanlarni, «Birsidin kǝlgǝn» Huda’Atidin kǝlgǝnni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. Əysa Mǝsiⱨ Ɵzi ⱪutⱪuzƣanlarni «ⱪerindaxlirim» dǝp ataydu.

2:11 Ros. 17:26.

2:12 «Namingni ⱪerindaxlirimƣa jakarlaymǝn, jamaǝt iqidǝ seni nahxilarda küylǝymǝn» — «Zǝb.» 22:22 («Zǝb.» 18:49, 40:9nimu kɵrüng).

2:12 Zǝb. 22:22; 18:49, 40:9

2:13 «Mǝn sanga tayinimǝn» ... «Ⱪaranglar, mana Mǝn bu yǝrdǝ Huda Manga ata ⱪilƣan pǝrzǝntlǝr bilǝn billǝ» — Tǝwrat, «Yǝx.» 8:17-18. «U» — Mǝsiⱨni kɵrsitidu. U Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ ixtin aldin’ala bexarǝt bǝrgǝn.

2:13 Yǝx. 8:17,18.

2:14 «... U ɵlüm arⱪiliⱪ ɵlüm ⱨoⱪuⱪini tutⱪan Iblisning küqini bikar ⱪilip...» — «ɵlüm ⱨoⱪuⱪini tutⱪan Iblis» — gǝrqǝ Xǝytan insanlarni biwasitǝ ⱨalak ⱪilalmisimu, biraⱪ insanlarni gunaⱨ ⱪilixⱪa azdurux arⱪiliⱪ mǝnggülük ɵlümgǝ elip baridu. Azduruxning aⱪiwiti gunaⱨ, gunaⱨning aⱪiwiti bolsa mǝnggülük ɵlümdur.

2:14 Yǝx. 25:8; Ⱨox. 13:14; Yⱨ. 1:14; 1Kor. 15:54; Fil. 2:7; 2Tim. 1:10.

2:15 Rim. 8:15.

2:16 «Qünki U dǝrwǝⱪǝ pǝrixtilǝrgǝ ǝmǝs, bǝlki Ibraⱨimning ǝwladliriƣa tutixidu» — Tǝwrat «Yǝx.» 41:7-9ni kɵrüng. «Ibraⱨimning ǝwladliriƣa tutixidu» — grek tilida bu sɵz (1) Mǝsiⱨning (Ibraⱨimƣa ohxax, etiⱪad ⱪilƣan) insanlarni yardǝm ⱪoli bilǝn tutup ⱪutⱪuzidiƣanliⱪi; (2) bularni ⱪutⱪuzux üqün Mǝsiⱨning ular bilǝn ziq munasiwǝttǝ bolup, Ɵzimu «ǝt wǝ ⱪandin bolƣan bir tǝn»dǝ boluxini kɵrsitidu.

2:17 Fil. 2:7; Ibr. 4:15.

2:18 Ibr. 4:15,16.