Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Luⱪa 19

Əysa bilǝn Zakay

1 U Yeriho xǝⱨirigǝ kirip uningdin ɵtüp ketiwatatti. 2 Mana xu yǝrdǝ Zakay isimlik bir kixi bar idi. U «bax bajgir» bolup, intayin bay idi.□ 3 U Əysaning ⱪandaⱪ adǝm ikǝnlikini kɵrüxkǝ pursǝt izdǝwatatti, lekin boyi pakar bolƣaqⱪa, hǝlⱪning toliliⱪidin uni kɵrǝlmǝytti. 4 Xunga u aldi tǝrǝpkǝ yügürüp berip, uni kɵrüx üqün bir tüp üjmǝ dǝrihigǝ yamixip qiⱪti; qünki Əysa u yol bilǝn ɵtǝtti. 5 Wǝ Əysa u yǝrgǝ kǝlgǝndǝ yuⱪiriƣa ⱪarap uni kɵrüp uningƣa: — Zakay, qapsan qüxkin! Qünki mǝn bügün sening ɵyüngdǝ ⱪonuxum kerǝk, — dedi.

6 U aldirap qüxüp, huxalliⱪ bilǝn uni ɵyidǝ meⱨman ⱪildi. 7 Bu ixni kɵrgǝn halayiⱪning ⱨǝmmisi: U gunaⱨkar kixiningkidǝ ⱪonƣili kirip kǝtti! — dǝp ƣotuldixip kǝtti.□

8 Lekin Zakay ornidin turup Rǝbgǝ: — I Rǝbbim, mana, mülkümning yerimini yoⱪsullarƣa berimǝn; ǝgǝr birawni yalƣandin xikayǝt ⱪilip uningdin birnemǝ ündürüwalƣan bolsam birigǝ tɵtni ⱪayturimǝn, — dedi.

9 Buning bilǝn Əysa uningƣa ⱪarap: — Bügün nijat bu ɵygǝ kirdi. Qünki bu kixi ⱨǝm Ibraⱨimning oƣlidur! □ ■ 10 Qünki Insan’oƣli ezip kǝtkǝnlǝrni izdǝp ⱪutⱪuzƣili kǝldi, — dedi.■

Sadaⱪǝtlik boluxning lazimliⱪi

Mat. 25:14-30

11 Halayiⱪ bu sɵzlǝrni tingxawatⱪanda u yǝnǝ sɵz ⱪilip bir tǝmsilni ⱪoxup eytti. Qünki u Yerusalemƣa yeⱪinlaxⱪanidi wǝ ular: «Hudaning padixaⱨliⱪi dǝrⱨal namayan bolidiƣu!?» — dǝp oylaxⱪanidi. □ 12 Xunga u mundaⱪ dedi: Bir aⱪsɵngǝk padixaⱨliⱪ tǝhtigǝ erixip kelix üqün yiraⱪ bir yurtⱪa ⱪarap yolƣa qiⱪiptu. ■ 13 Awwal u ɵzining on ⱪulini qaⱪirip, ularƣa on tillani ülǝxtürüp berip: «Mǝn ⱪaytip kǝlgüqǝ buning bilǝn oⱪǝt ⱪilinglar» — dǝptu. □ 14 Biraⱪ ɵz yurt puⱪraliri uningƣa ɵq bolƣaqⱪa, kǝynidin ǝlqilǝrni ǝwǝtip: «Bu kixining üstimizgǝ padixaⱨ boluxini halimaymiz!» dǝptu.□

15 Wǝ u padixaⱨliⱪ mǝnsipigǝ erixip ⱪaytip kǝlgǝndǝ xundaⱪ boldiki, ⱨǝrbirining tijarǝt bilǝn ⱪanqǝ payda tapⱪinini bilmǝkqi bolup, pulini tapxurƣan ⱨeliⱪi ⱪullirini ɵz aldiƣa qaⱪirtiptu. 16 Wǝ awwalⱪisi kelip: «I hojam, sili bǝrgǝn tilla on tilla payda ⱪildi» dǝptu. 17 «Yaraysǝn, ǝy yahxi ⱪul! Sǝn kiqikkinǝ ixta ixǝnqlik qiⱪⱪanliⱪing üqün on xǝⱨǝrgǝ ⱨakim bolƣin» — dǝptu hojayin uningƣa. 18 Ikkinqisi kelip: «I hojam, sili bǝrgǝn tilla bǝx tilla payda ⱪildi» dǝptu. 19 Hojayin uningƣa ⱨǝm: «Sǝn ⱨǝm bǝx xǝⱨǝrgǝ ⱨakim bolƣin» dǝptu.

20 Lekin yǝnǝ birsi kelip: «I hojam, mana sili bǝrgǝn tilla! Buni yaƣliⱪⱪa qigip bir jayda ⱪoyup saⱪlidim. 21 Qünki sili ⱪattiⱪ adǝm ikǝnla, sili amanǝt ⱪilmiƣanliridin payda ündürüp, ɵzliri terimiƣanliridin ⱨosul yiƣila. Xuning üqün silidin ⱪorⱪtum» dǝptu.□

22 Əmma hojayini uningƣa: «Əy ǝski ⱪul, sanga ɵz aƣzingdin qiⱪⱪan sɵzliring boyiqǝ ⱨɵküm ⱪilay. Sǝn mening amanǝt ⱪilmay ündürüwalidiƣan, terimay turup yiƣiwalidiƣan ⱪattiⱪ adǝm ikǝnlikimni bilip turup, ■ 23 nemǝ üqün mening pulumni hǝziniqilǝrgǝ amanǝt ⱪoymiding? Mǝn ⱪaytip kǝlgǝndǝ, uni ɵsümi bilǝn almasmidim?» — dǝptu. 24 Andin u yenidikilǝrgǝ: «Uningdiki tillani elip on tilla tapⱪan ⱪulƣa beringlar!» dǝp buyruptu. 25 Ular uningƣa: «I hoja, uning on tillasi tursa!» — dǝptikǝn, 26 ⱨojayin yǝnǝ mundaⱪ dǝptu: «— Qünki mǝn silǝrgǝ xuni eytayki, kimdǝ bar bolsa, uningƣa tehimu kɵp berilidu; ǝmma kimdǝ yoⱪ bolsa, ⱨǝtta uningda bar bolƣanlirimu uningdin mǝⱨrum ⱪilinidu.□ ■ 27 Əmdi üstigǝ padixaⱨ bolup ⱨɵküm sürüxümni halimiƣan düxmǝnlirimni bolsa, ularni kǝltürüp, mening aldimda ⱪǝtl ⱪilinglar».

Əysaning tǝntǝnǝ bilǝn Yerusalemƣa kirixi

Mat. 21:1-11; Mar. 11:1-11; Yⱨ. 12:12-19

28 U bu ixlarni eytⱪandin keyin, Yerusalemƣa qiⱪixⱪa aldiƣa ⱪarap mangdi. □ 29 Wǝ xundaⱪ boldiki, u Zǝytun teƣining etikidiki Bǝyt-Fagi wǝ Bǝyt-Aniya yeziliriƣa yeⱪin kǝlginidǝ, ikki muhlisiƣa munularni tapilap aldin ǝwǝtti: ■

30 — Silǝr udulunglardiki yeziƣa beringlar. U yǝrgǝ kiripla ⱨeq adǝm balisi minip baⱪmiƣan, baƣlaⱪliⱪ bir tǝhǝyni kɵrisilǝr. Uni yexip bu yǝrgǝ yetilǝp kelinglar. □ 31 Əgǝr birsi silǝrdin: «Nemixⱪa buni yexisilǝr?» dǝp sorap ⱪalsa, silǝr uningƣa: «Rǝbning buningƣa ⱨajiti qüxti» — dǝnglar.

32 Xuning bilǝn ǝwǝtilgǝnlǝr beriwidi, ix dǝl u ularƣa eytⱪandǝk boldi. 33 Ular tǝhǝyni yexiwatⱪanda, uning igiliri ulardin: — Tǝhǝyni nemixⱪa yexisilǝr? — dǝp soridi.

34 Ular: — Rǝbning uningƣa ⱨajiti qüxti, — dedi.

35 Ular uni Əysaning aldiƣa yetilǝp kǝldi; wǝ yepinqa-qapanlirini tǝhǝyning üstigǝ selip, Əysani yɵlǝp üstigǝ mindürdi. ■ 36 U ketip barƣinida, hǝlⱪlǝr yepinqa-qapanlirini yolƣa payandaz ⱪilip saldi. 37-38 Wǝ u Zǝytun teƣidin qüxüx yoliƣa yeⱪinlaxⱪinida, pütkül muhlislar jamaiti xadlinip, ɵz kɵzi bilǝn kɵrgǝn ⱪudrǝtlik mɵjizilǝr üqün awazini kɵtürüp: «Pǝrwǝrdigarning namida kǝlgǝn padixaⱨ mubarǝktur! Asmanlarda tinq-inaⱪliⱪ tiklǝngǝy, ǝrxiǝlada xan-xǝrǝp ayan bolƣay!» dǝp towlixip Hudaƣa mǝdⱨiyǝ oⱪuxⱪa baxlidi.□ ■

39 Lekin topning iqidǝ bǝzi Pǝrisiylǝr uningƣa: — Əy ustaz, muhlisliringƣa muxu gǝpliri üqün tǝnbiⱨ bǝr! — deyixti.

40 Biraⱪ u ularƣa jawabǝn: — Silǝrgǝ xuni eytayki, bular jim turƣan bolsa, ⱨǝtta bu taxlarmu quⱪan selixⱪan bolatti, — dedi.■

Əysaning Yerusalem üqün ⱪayƣurup yiƣlixi

41 Əmdi u xǝⱨǝrgǝ yeⱪinlixip uni kɵrüp, uning üqün yiƣlap mundaⱪ dedi:

42 — I Yerusalem! Sǝn bügün, bu kününgdǝ, tinq-amanliⱪing üqün nemǝ kerǝk bolƣinini bilsǝng idi! Kaxki, bu ixlar ⱨazir kɵzliringdin yoxurundur. 43 Qünki xundaⱪ künlǝr bexingƣa keliduki, düxmǝnliring ǝtrapingni ⱪaxa-istiⱨkam bilǝn ⱪorxap seni ⱪamap tɵt tǝrǝptin ⱪistaydu. 44 Ular seni wǝ sepilingning iqingdiki baliliringni yǝr bilǝn yǝksǝn ⱪilip, ⱨǝtta taxni taxning üstidimu ⱪaldurmaydu; qünki Hudaning seni yoⱪliƣan pǝytini bilip yǝtmiding.□ ■

Əysaning ibadǝthanini tazilixi

Mat. 21:12-17; Mar. 11:15-19; Yⱨ. 2:13-22

45 Wǝ u ibadǝthana ⱨoyliliriƣa kirip, u yǝrdǝ elim-setim ⱪiliwatⱪanlarni ⱨǝydǝp qiⱪirip, 46 ularƣa: — Muⱪǝddǝs yazmilarda: «Mening ɵyüm dua-tilawǝthana bolidu» dǝp pütülgǝn bolsimu, lekin silǝr uni «bulangqilarning uwisi» ⱪiliwaldinglar! — dedi.□ ■

47 Xu waⱪitlarda u ⱨǝrküni ibadǝthanida tǝlim berǝtti. Bax kaⱨinlar, Tǝwrat ustazliri wǝ yurt qongliri uni yoⱪitixⱪa amal izdidi. ■ 48 Lekin ular ⱪandaⱪ ⱪol selixni bilmǝytti, qünki barliⱪ hǝlⱪ uning sɵzini tingxax üqün uningƣa ⱪattiⱪ yepixⱪanidi.

□19:2 «xu yǝrdǝ Zakay isimlik bir kixi bar idi» — ibraniy tilidiki «Zakay» grek tilida «Zakeus» dǝp tǝlǝppuz ⱪilinidu.

□19:7 «Bu ixni kɵrgǝn halayiⱪning ⱨǝmmisi: U gunaⱨkar kixiningkidǝ ⱪonƣili kirip kǝtti! — dǝp ƣotuldixip kǝtti» — halayiⱪning narazi bolup ⱨǝyran ⱪalƣanliⱪi ǝjǝblinǝrlik ǝmǝs. Qünki bajgirlarning ⱨǝmmisi degüdǝk aldamqi, «bax bajgir» tehimu xundaⱪ boluxi kerǝk idi.

□19:9 «Bügün nijat bu ɵygǝ kirdi» — «Yǝx.» 46:13; 51:5, 6; 56:1ni kɵrüng. «Qünki bu kixi ⱨǝm Ibraⱨimning oƣlidur!» — «Ibraⱨimning bir oƣlidur» muxu yǝrdǝ degǝn mǝnisi, u etiⱪad yolida Ibraⱨimƣa «pǝrzǝnt bolƣan», roⱨiy jǝⱨǝttǝ Ibraⱨimni ülgǝ ⱪilip ⱨǝⱪiⱪiy ⱨayatⱪa erixkǝn.

■19:9 Luⱪa 13:16.

■19:10 Mat. 10:6; 15:24; 18:11; Ros. 13:46.

□19:11 « halayi’ⱪ: «Hudaning padixaⱨliⱪi dǝrⱨal namayan bolidiƣu!?» — dǝp oylaxⱪanidi» — halayiⱪ (1) Əysaning yaratⱪan kɵp mɵjizilirini kɵrüp kǝlgǝnidi; (2) Yǝⱨudiy rǝⱨbǝrlǝr wǝ qonglirining Əysaƣa ⱪarxi qiⱪⱪanliⱪini bilǝtti; (3) xunga ular: U Yerusalemƣa yetip barƣanda qoⱪum bu roⱨiy düxmǝnlǝrni, xundaⱪla «wǝtǝnimizni ixƣal ⱪilƣan Rim imperiyǝsidiki rǝzil kapirlar»ni yoⱪitip, Hudaning padixaⱨliⱪini bǝrpa ⱪilidu, dǝp oylixi mumkin idi.

■19:12 Mat. 25:14; Mar. 13:34.

□19:13 «... U ɵzining on ⱪulini qaⱪirip, ularƣa on tillani ülǝxtürüp berip...» — «tilla» grek tilida «mina». Bu pul bir ixqining üq-tɵt ayliⱪ ⱨǝⱪⱪigǝ barawǝr idi.

□19:14 «biraⱪ ɵz yurt puⱪraliri uningƣa ɵq bolƣaqⱪa, kǝynidin ǝlqilǝrni ǝwǝtip: «bu kixining üstimizgǝ padixaⱨ boluxini halimaymiz!» dǝptu» — bu tǝmsildiki padixaⱨ «büyük Ⱨerod»ⱪa ohxap ketidu; «büyük Ⱨerod» miladiyǝdin ilgiriki 40-yilida Yǝⱨudiyǝning padixaⱨliⱪiƣa igǝ bolux üqün Rimƣa bardi; lekin Israillar uningƣa ⱪarxi qiⱪⱪaqⱪa, pǝⱪǝt 37-yilida padixaⱨ boldi. Uningdin keyinki «Ⱨerod Arⱪelaus»ning tarihimu uningƣa ohxixip ketidu.

□19:21 «sili amanǝt ⱪilmiƣanliridin payda ündürüp,...» — «amanǝt ⱪilix» muxu yǝrdǝ grek tilida adǝttǝ pulni bankiƣa salƣanliⱪni kɵrsitidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «sili salmiƣanlirini yiƣip elip,...».

■19:22 2Sam. 1:16; Mat. 12:37.

□19:26 «kimdǝ bar bolsa, uningƣa tehimu kɵp berilidu...» — «bu ǝⱨmiyǝtlik sɵz «Mat.» 13:12, 25:29 wǝ «Mar.» 4:25dimu tepilidu. Bu «bar bolsa» nemini kɵrsitidu? Xübⱨisizki, ǝbǝdiy ǝⱨmiyǝtlik birǝr nǝrsǝ bolsa kerǝk, bu qoⱪum iman-ixǝnqni ɵz iqigǝ alidu. Biz ɵzimizgǝ «ǝbǝdiy ǝⱨmiyǝtlik» ⱨǝrbirnemǝ boluxi üqün pǝⱪǝt Mǝsiⱨdinla tapalaymiz, ǝlwǝttǝ.

■19:26 Mat. 13:12; 25:29; Mar. 4:25; Luⱪa 8:18.

□19:28 «u... aldiƣa ⱪarap mangdi» —yaki «muhlislar aldida mangdi» yaki «topning aldida mangdi».

■19:29 Mat. 21:1; Mar. 11:1.

□19:30 «...ⱨeq adǝm balisi minip baⱪmiƣan, baƣlaⱪliⱪ bir tǝhǝyni kɵrisilǝr» — «ⱨeq adǝm balisi minip baⱪmiƣan bir tǝhǝy»gǝ awarisiz minix adǝttǝ mumkin ǝmǝs, ǝlwǝttǝ.

■19:35 Yⱨ. 12:14.

□19:37-38 «Pǝrwǝrdigarning namida kǝlgǝn padixaⱨ mubarǝktur!» — «Zǝb.» 118:38. Asmanlarda tinq-inaⱪliⱪ tiklǝngǝy, ǝrxiǝlada xan-xǝrǝp ayan bolƣay!» — muxu sɵzlǝrni «Luⱪa» 2:14diki sɵzlǝr bilǝn selixturuxⱪa bolidu. «Asmanlarda tinq-inaⱪliⱪ bolƣay» degǝn sɵz intayin sirliⱪ gǝptur: pikrimizqǝ, bu sɵzning mǝnisi bǝlkim: — (1) Hudaning insanlar bilǝn yaraxturulƣanliⱪidin qiⱪⱪan inaⱪliⱪ ǝrxtǝ bilinidu («Əf.» 2:1-6. 14ni kɵrüng); (2) Mǝsiⱨning ɵlümi bilǝn Xǝytanning ǝrxkǝ qiⱪip, Hudaning namini ⱨaⱪarǝtlǝp, uning üstidin yalƣan ǝrz-xikayǝt ⱪilix yoli mutlǝⱪ tügitilidu (mǝsilǝn, «Ayup» 1:6-12, 2:1-6, «Ibr.» 9:23ni kɵrüng). «pütkül muhlislar jamaiti xadlinip... Asmanlarda tinq-inaⱪliⱪ tiklǝngǝy, ǝrxiǝlada xan-xǝrǝp ayan bolƣay!» dǝp towlixip Hudaƣa mǝdⱨiyǝ oⱪuxⱪa baxlidi» — ular jakarlaydiƣan ix — biz ǝgǝxkǝn bu Nasarǝtlik Əysa dǝl Huda ǝwǝtkǝn Mǝsiⱨ-Ⱪutⱪuzƣuqi, Yǝⱨudiylarning, xundaⱪla pütkün jaⱨanning Padixaⱨidur. Xuning bilǝn bu künni, Hudaning Ɵz hǝlⱪi bolƣan Yǝⱨudiylarƣa oquⱪ ⱨalda: «U, mana Mǝn silǝrgǝ ǝwǝtkǝn Ⱪutⱪuzƣuqinglar wǝ Padixaⱨinglardur — uni ⱪobul ⱪilamsilǝr?» dǝp etiⱪad ⱪilix pursitini bǝrgǝn kün deyixkǝ bolidu.

■19:37-38 Zǝb. 118:26; Luⱪa 2:14; Əf. 2:14.

■19:40 Ⱨab. 2:11.

□19:44 «Hudaning seni yoⱪliƣan pǝyti» — demǝk, Huda yeⱪin kelip xapaǝt kɵrsǝtkǝn pǝyt. Muxu ayǝtlǝrdǝ Mǝsiⱨ rimliⱪlarning miladiyǝ 70-yili Yerusalemni ⱪorxiwelip ixƣal ⱪilidiƣanliⱪini aldin’ala eytip bexarǝt beridu.

■19:44 1Pad. 9:7, 8; Mik. 3:12; Mat. 24:1, 2; Mar. 13:2; Luⱪa 21:6.

□19:46 «Mening ɵyüm dua-tilawǝthana bolidu» dǝp pütülgǝn bolsimu, lekin silǝr uni «bulangqilarning uwisi» — «Yǝx.» 56:7, «Yǝr.» 7:11ni kɵrüng.

■19:46 1Pad. 8:29; Yǝx. 56:7; Yǝr. 7:11; Mat. 21:13; Mar. 11:17.

■19:47 Mar. 11:18; Yⱨ. 7:19; 8:37.