Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Luⱪa 21

Tul ayalning ianisi ⱨǝmmisiningkidin kɵp

Mar. 12:41-44

1 U bexini kɵtürüp ⱪariwidi, baylarning ɵz sǝdiⱪilirini ibadǝthanidiki ianǝ sanduⱪiƣa taxliƣinini kɵrdi.□ ■ 2 U yǝnǝ sanduⱪⱪa ikki tiyinni taxlawatⱪan bir namrat tul ayalnimu kɵrdi.□ 3 Xuning bilǝn u: — Mǝn silǝrgǝ bǝrⱨǝⱪ xuni eytip ⱪoyayki, bu namrat tul ayalning taxliƣini ⱨǝmmǝylǝnningkidin kɵptur.■ 4 Qünki ularning ⱨǝmmisi ɵzlirining axⱪanliridin ianǝ ⱪilip, Hudaƣa atiƣan sadiⱪilǝrgǝ ⱪoxup taxlidi; lekin bu ayal namratliⱪiƣa ⱪarimay, ɵzining tirikqilik ⱪilidiƣinining ⱨǝmmisini ianǝ ⱪilip taxlidi.

Kǝlgüsi toƣrisidiki bexarǝt

Mat. 24:1-14; Mar. 13:1-13

5 Wǝ bǝzilǝr ibadǝthanining nǝpis taxlar wǝ Hudaƣa sunulƣan ⱨǝdiyǝlǝr bilǝn ⱪandaⱪ bezǝlgǝnliki toƣrisida sɵzlixiwatatti. U:■

6 — Silǝr kɵrüwatⱪan bu barliⱪ nǝrsilǝrgǝ nisbǝtǝn, xu künlǝr keliduki, ⱨǝtta bir tal taxmu tax üstidǝ ⱪaldurulmay, ⱨǝmmisi gumran ⱪilinidu, — dedi.■

7 Ular uningdin:

— Ustaz, bu degǝnliring ⱪaqan yüz beridu? Bu ixlarning yüz beridiƣanliⱪini ayan ⱪilidiƣan ⱪandaⱪ alamǝt bolidu? — dǝp soridi.

8 U mundaⱪ dedi:

— Azdurulup ketixtin ⱨezi bolunglar. Qünki tola kixilǝr mening namimni setip: «Mana ɵzüm xudurmǝn!» wǝ «Axu waⱪit yeⱪinlaxti!» dǝydu. Xunga ularning kǝynigǝ kirmǝnglar.□ ■ 9 Silǝr urux wǝ topilanglarning hǝwirini angliƣan waⱪtinglardimu wǝⱨimigǝ qüxmǝnglar; qünki bu ixlarning awwal yüz berixi muⱪǝrrǝr. Lekin bular, zaman ahiri yetip kǝldi, degǝnlik ǝmǝs.

10 Andin u yǝnǝ mundaⱪ dedi:

— Bir millǝt yǝnǝ bir millǝt bilǝn uruxⱪa qiⱪidu, bir padixaⱨliⱪ yǝnǝ bir padixaⱨliⱪ bilǝn uruxⱪa qiⱪidu. □ ■ 11 Jay-jaylarda xiddǝtlik yǝr tǝwrǝxlǝr, aqarqiliⱪlar wǝ wabalar bolidu, yǝr yüzidǝ wǝⱨxǝtlǝr wǝ asmanda ⱨǝywǝtlik alamǝtlǝr kɵrünidu. □ 12 Biraⱪ bu ⱨǝrbir wǝⱪǝlǝr yüz berixtin ilgiri, kixilǝr silǝrgǝ ⱪol selip tutⱪun ⱪilidu wǝ silǝrgǝ ziyankǝxlik ⱪilip, silǝrni sinagoglarning soraⱪliriƣa tapxuridu, zindanlarƣa taxlaydu; ular mening namim tüpǝylidin silǝrni padixaⱨ wǝ ⱨɵkümdarlarning aldiƣa elip baridu, ■ 13 wǝ buning bilǝn ularning aldida guwaⱨliⱪ berix pursitinglar qiⱪidu. □ 14 Uning üqün ǝrzgǝ ⱪandaⱪ jawab berix toƣrisida aldin’ala ⱨeq oylanmasliⱪⱪa ⱪǝlbinglarda ⱪǝt’iy niyǝt ⱪilinglar. ■ 15 Qünki mǝn silǝrgǝ barliⱪ düxmǝnliringlar rǝddiyǝ wǝ rǝt ⱪilalmiƣudǝk pasaⱨǝtlik til wǝ danixmǝnlik ata ⱪilimǝn. ■ 16 Ⱨǝtta ata-ana, aka-uka, uruⱪ-tuƣⱪan wǝ yar-buradǝrliringlarmu silǝrgǝ hainliⱪ ⱪilip tutup beridu wǝ ular aranglardiki bǝziliringlarni ɵltüridu. □ ■ 17 Silǝr mening namim tüpǝylidin ⱨǝmmǝ adǝmning nǝpritigǝ uqraysilǝr. ■ 18 Ⱨalbuki, bexinglardiki bir tal qaqmu ⱨalak bolmaydu! ■ 19 Sǝwr-qidamliⱪ bolƣininglarda, jeninglarƣa igǝ bolalaysilǝr.□

Yerusalemning wǝyran ⱪilinixidin bexarǝt

Mat. 24:15-21; Mar. 13:14-19

20 — Lekin Yerusalemning düxmǝn ⱪoxunliri tǝripidin ⱪorxiwelinƣanliⱪini kɵrgininglarda, uning wǝyran bolux waⱪti yeⱪinlixip ⱪaptu, dǝp bilinglar. ■ 21 U qaƣda Yǝⱨudiyǝ ɵlkisidǝ turuwatⱪanlar taƣlarƣa ⱪaqsun, xǝⱨǝr iqidǝ turuwatⱪanlar uningdin qiⱪip kǝtsun, yezilarda turuwatⱪanlar xǝⱨǝrgǝ kirmisun. 22 Qünki xu qaƣ «intiⱪam jazasini tartidiƣan künlǝr»dur; xuning bilǝn muⱪǝddǝs yazmilarda barliⱪ pütülgǝnlǝr ǝmǝlgǝ axurulidu.□ ■

23 Əmdi xu künlǝrdǝ ⱨamilidar ayallar wǝ bala emitidiƣanlarning ⱨaliƣa way! Qünki bu zeminda eƣir ⱪisqiliⱪ bolidu wǝ ǝrxtiki ƣǝzǝp bu hǝlⱪning bexiƣa qüxidu; □ 24 Ular ⱪiliqning bisida yiⱪitilidu wǝ tutⱪun ⱪilinip, barliⱪ ǝllǝrgǝ elip ketilidu; «yat ǝllǝrning waⱪti» toxⱪuqǝ, Yerusalem yat ǝllǝrning ayaƣ astida ⱪalidu.□ ■

Mǝsiⱨning kelidiƣanliⱪi ⱨǝⱪⱪidǝ

Mat. 24:29-31; Mar. 13:24-27

25 — Ⱪuyax, ay, yultuzlardimu alamǝtlǝr bolidu; yǝr yüzidiki ǝllǝr arisida dengiz-okyanlarning güldürlixidin wǝ dolⱪunlarning dawalƣuxliridin parakǝndiqilik bolidu. ■ 26 Adǝmlǝr ⱪorⱪup, yǝr yüzigǝ kelidiƣan apǝtlǝrni wǝⱨimǝ iqidǝ kütüp ǝs-ⱨoxini yoⱪitidu; qünki asmandiki küqlǝr lǝrzigǝ kelidu. □ 27 Andin kixilǝr Insan’oƣlining küq-ⱪudrǝt wǝ uluƣ xan-xǝrǝp bilǝn bir bulut iqidǝ keliwatⱪanliⱪini kɵridu.■

28 Lekin bu alamǝtlǝr kɵrünüxkǝ baxliƣanda, ⱪǝddinglarni ruslap bexinglarni kɵtürünglar, qünki bu silǝrni azad ⱪilixtiki nijat yeⱪinlaxti, degǝnliktur.■

Ənjür dǝrihidin sawaⱪ elix

Mat. 24:32-35; Mar. 13:28-31

29 U ularƣa mundaⱪ bir tǝmsilni sɵzlǝp bǝrdi:

— Ənjür dǝrihi wǝ baxⱪa barliⱪ dǝrǝhlǝrgǝ ⱪaranglar. ■ 30 Ularning yengidin bihlanƣanda ularƣa ⱪarap, ɵzünglar yazning yetip kelixigǝ az ⱪalƣanliⱪini bilisilǝr. 31 Xuningdǝk, baya deyilgǝn alamǝtlǝrning yüz beriwatⱪanliⱪini kɵrgininglarda, Hudaning padixaⱨliⱪining yeⱪin ⱪalƣalnliⱪini bilinglar. 32 Mǝn silǝrgǝ bǝrⱨǝⱪ xuni eytip ⱪoyayki, bu alamǝtlǝrning ⱨǝmmisi ǝmǝlgǝ axurulmay turup, bu dǝwr ɵtmǝydu. □ 33 Asman-zemin yoⱪilidu, biraⱪ mening sɵzlirim ⱨǝrgiz yoⱪalmaydu.□ ■

Ⱨoxyar bolunglar

34 — Lekin ɵzünglarƣa agaⱨ bolunglarki, kɵngülliringlar ǝyx-ixrǝt, mǝyhorluⱪ wǝ tirikqilikning ƣǝm-ǝndixiliri bilǝn bihudlaxmisun, xu küni üstünglarƣa tuyuⱪsiz qüxmisun. □ ■ 35 Qünki u goya tuzaⱪtǝk barliⱪ yǝr yüzidǝ ⱨǝrbir turuwatⱪanlarning bexiƣa qüxidu. ■ 36 Xunga ⱨǝrⱪandaⱪ waⱪitlarda ⱨoxyar bolunglar, yüz berix aldida turuwatⱪan bu ixlardin ɵzünglarni ⱪaqurup Insan’oƣli aldida ⱨazir bolup turuxⱪa layiⱪ ⱨesablinix üqün ⱨǝrdaim dua ⱪilinglar, — dedi.□ ■

37 Əmdi u kündüzliri ibadǝthanida tǝlim berǝtti, ahxamliri xǝⱨǝrdin qiⱪip, keqini Zǝytun teƣi dǝp atalƣan taƣda ɵtküzǝtti. ■ 38 Wǝ barliⱪ hǝlⱪ uning tǝlimini angliƣili tang sǝⱨǝrdǝ ibadǝthaniƣa kirip, uning yeniƣa kelǝtti.

□21:1 «U... baylarning ɵz sǝdiⱪilirini ibadǝthanidiki ianǝ sanduⱪiƣa taxliƣinini kɵrdi» — «ianǝ sanduⱪi» degǝn sɵz adǝttǝ grek tilida «hǝzinǝ»ni kɵrsitidu. Lekin muxu yǝrdǝ ibadǝthanidiki hǝzinǝ üqün sǝdiⱪilǝr yiƣilidiƣan jay, bǝlkim qong bir sanduⱪni kɵrsǝtsǝ kerǝk.

■21:1 2Pad. 12:10; Mar. 12:41.

□21:2 «U yǝnǝ sanduⱪⱪa ikki tiyinni taxlawatⱪan bir namrat tul ayalnimu kɵrdi» — bu «tiyin» (grek tilida «lǝpton») «denarius»ning 1/128i bolup, bir ixlǝmqining bir künlük ix ⱨǝⱪⱪi iqidǝ «altǝ minut»luⱪ puliƣa barawǝr.

■21:3 2Kor. 8:12.

■21:5 Mat. 24:1; Mar. 13:1.

■21:6 1Pad. 9:7; Mik. 3:12; Luⱪa 19:44.

□21:8 «Mana ɵzüm xudurmǝn» — «Mana ɵzüm Mǝsiⱨdurmǝn» degǝn mǝnini bildüridu. «Axu waⱪit» — ⱪiyamǝt künini kɵrsitidu.

■21:8 Yǝr. 29:8; Mat. 24:4; Əf. 5:6; Kol. 2:18; 2Tes. 2:2; 1Yuⱨa. 4:1.

□21:10 «Bir millǝt yǝnǝ bir millǝt bilǝn uruxⱪa qiⱪidu, bir padixaⱨliⱪ yǝnǝ bir padixaⱨliⱪ bilǝn uruxⱪa qiⱪidu» — ibraniy tilida (xundaⱪla grek tilida) bu ibarǝ dunya boyiqǝ kengǝygǝn uruxlarni kɵrsitixi mumkin («Yǝx.» 19:2, «2Tar.» 15:3-6dǝ bu turaⱪliⱪ ibarǝ toƣruluⱪ misallar bar.

■21:10 Yǝx. 19:2.

□21:11 «Yǝr yüzidǝ wǝⱨxǝtlǝr wǝ asmanda ⱨǝywǝtlik alamǝtlǝr kɵrünidu» — grek tilidiki ǝyni tekisttǝ «yǝr yüzidǝ» degǝn sɵz yoⱪ. Biraⱪ bizningqǝ ⱨeliⱪi «ⱨǝywǝtlik alamǝtlǝr» asmanda bolidiƣanliⱪi tǝkitlǝngǝndin keyin, «wǝⱨxǝtlǝr» bolsa qoⱪum «yǝr yüzidǝ» boluxi kerǝk. 25-ayǝtnmu kɵrüng.

■21:12 Mat. 10:17; 24:9; Mar. 13:9; Yⱨ. 16:2; Ros. 4:3; 5:18; 12:4; 16:24; Wǝⱨ. 2:10.

□21:13 «... buning bilǝn ularning aldida guwaⱨliⱪ berix pursitinglar qiⱪidu» — «guwaⱨliⱪ berix» muxu yǝrdǝ hux hǝwǝr yǝtküzüx, Hudaning nijati Rǝb Əysa Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ dunyaƣa kǝldi, dǝp jakarlaxtin ibarǝt.

■21:14 Mat. 10:19; Mar. 13:11.

■21:15 Mis. 4:12; Yǝx. 54:17; Mat. 10:19; Ros. 6:10.

□21:16 «hainliⱪ ⱪilip tutup beridu» — bu birla sɵz bilǝn ipadilinidu.

■21:16 Mik. 7:6; Ros. 7:59; 12:2.

■21:17 Mat. 10:22; Mar. 13:13.

■21:18 1Sam. 14:45; 2Sam. 14:11; 1Pad. 1:52; Mat. 10:30.

□21:19 «Sǝwr-qidamliⱪ bolƣininglarda, jeninglarƣa igǝ bolalaysilǝr» — bu ayǝttǝ «jan» yaki jismaniy ⱨayat yaki adǝmning ɵz wujudini, xundaⱪla roⱨiy ⱨayatini kɵrsitidu. Bizningqǝ muxu yǝrdǝ insanning roⱨiy ⱨayatidiki ǝmǝliy jǝⱨǝtlǝrni kɵrsitidu. Birsidǝ roⱨiy ⱨayat bar bolsa, undaⱪta u ɵzini tutalaydiƣan, türlük roⱨiy ⱨujumlarƣa taⱪabil turalaydiƣan bolidu — mǝsilǝn, ɵzidǝ bar bolƣan ǝnsirǝxlǝr, ⱪorⱪunqlar, xǝⱨwaniy ⱨǝwǝslǝr ⱪatarliⱪlarni Mǝsiⱨgǝ boysunduralaydu (mǝsilǝn, «2Kor.» 10:5, «1Tes.» 4:4ni kɵrüng).

■21:20 Dan. 9:27; Mat. 24:15; Mar. 13:14.

□21:22 «intiⱪam jazasini tartidiƣan künlǝr» — «intiⱪam jazasi» grek tilida bu sɵz ⱨǝm «intiⱪam» ⱨǝm «toluⱪ, mutlǝⱪ ⱨɵküm qiⱪirix» dǝp ipadilinidu. «Mat.» 23:35ni kɵrüng. Bu «intiⱪam» yaki «ⱨɵküm qiⱪirilix»ni Huda Ɵzining hǝlⱪi Yǝⱨudiylar üstigǝ yürgüzidu. Bu, muxu yǝrdǝ (12-24-ayǝt) Yerusalem xǝⱨirining miladiyǝ 70-yili muⱨasirigǝ elinixi wǝ wǝyran ⱪilinixini kɵrsitiƣan bexarǝttur. Keyinki ayǝtlǝr ahir zamanni kɵrsitidu.

■21:22 Dan. 9:26,27; Mat. 24:15; Mar. 13:14.

□21:23 «bu zeminda eƣir ⱪisqiliⱪ bolidu...» — yaki «yǝr yüzidǝ eƣir ⱪisqiliⱪ bolidu».

□21:24 «Ular ... tutⱪun ⱪilinip, barliⱪ ǝllǝrgǝ elip ketilidu; «yat ǝllǝrning waⱪti» toxⱪuqǝ, Yerusalem yat ǝllǝrning ayaƣ astida ⱪalidu» — «ǝllǝr» muxu yǝrdǝ Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni kɵrsitidu. «Yat ǝllǝrning waⱪti» — Grek tilida «yat ǝllǝrning waⱪitliri». «Yat ǝllǝrning waⱪti toxⱪuqǝ» degǝn ibarǝ Yǝⱨudiy hǝlⱪi ahir zamanda ⱪaytidin Yerusalemda turidiƣanliⱪini wǝ Yerusalemni idarǝ ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsitidu. Bu ibarǝ wǝ xundaⱪla bu babtiki baxⱪa bexarǝtlǝr üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.

■21:24 Rim. 11:25.

■21:25 Yǝx. 13:10; Əz. 32:7; Yo. 3:4; 3:15; Mat. 24:29; Mar. 13:24; Wǝⱨ. 6:12.

□21:26 «asmandiki küqlǝr lǝrzigǝ kelidu» — «asmandiki küqlǝr» bǝlkim asmandiki jisimlar (ⱪuyax, ay, yultuz ⱪatarliⱪlar)ni wǝ ⱨǝm asmanda Hudaning pǝrixtiliri bilǝn jǝng ⱪiliwatⱪan jin-xǝytanlarnimu kɵrsitixi mumkin.

■21:27 Dan. 7:10; Mat. 16:27; 24:30; 25:31; 26:64; Mar. 13:26; 14:62; Ros. 1:11; 2Tes. 1:10; Wǝⱨ. 1:7.

■21:28 Rim. 8:23.

■21:29 Mat. 24:32; Mar. 13:28.

□21:32 «bu alamǝtlǝrning ⱨǝmmisi ǝmǝlgǝ axurulmay turup, bu dǝwr ɵtmǝydu» — ǝgǝr tilƣa elinƣan alamǝt Yerusalemning wǝyran boluxiƣa (miladiyǝ 70-yili) (20-24-ayǝt) ⱪaritilƣan bolsa, undaⱪta «bu dǝwr» degǝn sɵz tǝbiiyki (1) Əysaning dǝwridǝ yaxap ɵtkǝn adǝmlǝrni kɵrsitidu. (2) ǝgǝr Mǝsiⱨning dunyaƣa ⱪaytip kelixigǝ (27-ayǝt) ⱪaritilƣan bolsa, «dǝwr» degǝn sɵz bǝlkim pütün Yǝⱨudiyǝ hǝlⱪini kɵrsitidu; (3) bu ayǝtlǝrdǝ eytilƣan wǝⱪǝlǝrning baxlinix dǝwridǝ yaxiƣanlarni kɵrsitidu. Xunga barliⱪ wǝⱪǝlǝr xu dǝwr iqidǝ yüz beridu, degǝnlik bolidu. Bizningqǝ (3)-xǝrⱨ aldi-kǝyni ayǝtlǝrgǝ ǝng bap kelidu.

□21:33 «Asman-zemin yoⱪilidu, biraⱪ mening sɵzlirim ⱨǝrgiz yoⱪalmaydu» — grek tili «asman-zemin ɵtidu, biraⱪ mening sɵzlirim ⱨǝrgiz ɵtmǝydu».

■21:33 Zǝb. 102:25-27; Yǝx. 51:6; Mat. 24:35; Ibr. 1:11.

□21:34 «xu küni üstünglarƣa tuyuⱪsiz qüxmisun» — «xu kün» Muⱪǝddǝs Kitabta daim degüdǝk Mǝsiⱨ dunyaƣa ⱪaytip kelidiƣan, insanlardin ⱨesab alidiƣan künni kɵrsitidu.

■21:34 Rim. 13:13; 1Tes. 5:6; 1Pet. 4:7.

■21:35 1Tes. 5:2; 2Pet. 3:10; Wǝⱨ. 3:3; 16:15.

□21:36 «yüz berix aldida turuwatⱪan bu ixlardin ɵzünglarni ⱪaqurup» — yaki «yüz berix aldida turuwatⱪan bu ixlardin ⱪutulup...». Əmdi etⱪadqilar bu dǝⱨxǝtlik wǝⱪǝlǝrdin ɵtüp ketǝmdu, yaki awwal elip ketilǝmdu? Bu muⱨim mǝsilǝ. Oⱪurmǝnlǝr muxu ayǝtning aldi-kǝynidiki sɵz-ayǝtlǝrgǝ ⱪarap ɵzliri bir hulasigǝ kelǝlǝydu. Biz baxⱪa yǝrlǝrdimu bu tema üstidǝ tohtalƣan («Tesalonikaliⱪlarƣa (2)»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ). «ⱨazir bolup layiⱪ ⱨesablinix üqün...» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ: «küqlǝndürülüxünglar üqün...» deyilidu.

■21:36 Mat. 24:42; 25:13; Mar. 13:33; Luⱪa 12:40; 1Tes. 5:6.

■21:37 Yⱨ. 8:2.