14
Ⱪutⱪuzuwelinƣanlarning mǝdⱨiyǝ küyi
Andin mǝn kɵrdümki, mana, Ⱪoza Zion teƣi üstidǝ turatti. Uning yenida pexanisigǝ Ɵz nami wǝ Atisining nami yezilƣan bir yüz ⱪiriⱪ tɵt ming kixi bar idi.«munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Zǝb.» 48-küy, «Ibr.» 12:18-29.  Wǝⱨ. 7:4; 2Tar. 23:7 Asmandin huddi xarⱪirap eⱪiwatⱪan nurƣun sularning awazidǝk wǝ ⱪattiⱪ güldürmamining awazidǝk bir awazni anglidim. Mǝn angliƣan awaz yǝnǝ qiltarqilar qiltarlarni qalƣan awazƣa ohxaytti;Wǝⱨ. 1:15; 5:8.  ⱨeliⱪi kixilǝr tǝhtning, tɵt ⱨayat mǝhluⱪning wǝ aⱪsaⱪallarning aldida yengi bir küyni eytixti. Bu küyni gunaⱨlirining bǝdili tɵlinip bu dunyadin azad ⱪilinƣan kixilǝrdin bir yüz ⱪiriⱪ tɵt mingdin baxⱪa ⱨeqkim ɵginǝlmǝytti.Wǝⱨ. 5:9. Ular ayallar tǝripidin gunaⱨta bulƣanmiƣan, qünki ular pak adǝmlǝrdur. Ⱪoza nǝgǝ barsa, ularmu Uningƣa ǝgixip xu yǝrgǝ baridu. Ular bǝdǝl bilǝn insanlar arisidin Hudaƣa wǝ Ⱪoziƣa ⱨosulning tunji mewisidǝk bolux üqün setiwelinƣan.«qünki ular pak adǝmlǝrdur» — «pak adǝmlǝr» bolsa grek tilida adǝttǝ bu sɵz jinisiy munasiwǝtni ɵtküzmigǝn kixilǝrni kɵrsitidu. Muxu yǝrdǝ (1) ǝmǝliy xu mǝnidǝ (2) yaki roⱨiy jǝⱨǝttǝ kɵqmǝ mǝnidǝ (3) yaki ikki mǝnidǝ tǝng boluxi mumkin. Ayǝttin kɵrüniduki, ular ⱨǝmmisi oƣul balilar. «ular bǝdǝl bilǝn insanlar arisidin Hudaƣa wǝ Ⱪoziƣa ⱨosulning tunji mewisidǝk bolux üqün setiwelinƣan» — «ⱨosulning tunji mewisi»ning ɵz ⱪimmiti bar, ǝlwǝttǝ; Tǝwrat dǝwridǝ Israillar daim «ⱨosulning tunji mewisi» Hudaƣa (nǝzir ⱪilip) ataytti. Bu ixlar toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.  2Kor. 11:2. Ular ǝyibsiz bolup, aƣzidin ⱨeq yalƣan sɵz qiⱪmaydu. «Ular ǝyibsiz bolup, aƣzidin ⱨeq yalƣan sɵz qiⱪmaydu...» — muxu yǝrdǝ bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ «qünki ular Hudaning tǝhti aldida ǝyibsiz ispatlinidu» degǝn sɵzlǝr ⱪoxulidu.  Zǝf. 3:13; Əf. 5:27.
 
Üq pǝrixtǝ elip kǝlgǝn hǝwǝrlǝr
Andin mǝn asmanning otturisida uqup yürgǝn baxⱪa bir pǝrixtini kɵrdüm. Uningƣa yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlarƣa, yǝni ⱨǝrbir ǝl, ⱪǝbilǝ, ⱨǝr hil tilda sɵzlixidiƣanlar, ⱨǝr millǝtlǝrgǝ elip yǝtküzüxi üqün mǝnggülük hux hǝwǝr tapxuruldi. U yuⱪiri awaz bilǝn:
— Hudadin ⱪorⱪunglar, Uni uluƣlanglar! Qünki Uning sot ⱪilix saiti yetip kǝldi; asmanni, zeminni, dengizni wǝ su bulaⱪlirini Yaratⱪuqiƣa sǝjdǝ ⱪilinglar! — dǝytti.Yar. 1:1; Zǝb. 33:6; 124:8; 146:6; Ros. 14:15; 17:24.
Uning kǝynidin ikkinqi pǝrixtǝ kelip mundaⱪ dedi: «Ƣulidi! Katta xǝⱨǝr Babil ƣulidi, u ɵz zina-buzuⱪluⱪining sǝwdaliⱪ xarabini pütkül ǝllǝrgǝ iqküzgǝn».«u ɵz zina-buzuⱪluⱪining sǝwdaliⱪ xarabini pütkül ǝllǝrgǝ iqküzgǝn» — «sǝwdaliⱪ» toƣruluⱪ: grek tilida «sǝwdasi» degǝn sɵz ikki bisliⱪ sɵz bolup, yǝnǝ «ƣǝzǝp» degǝn mǝnisimu bar; xübⱨisizki, muxu yǝrdǝ buning ikkinqi mǝnidǝ kǝlgǝn; Babilning xarabini iqkǝnlǝr Hudaning ⱪattiⱪ ƣǝzipigǝ uqraydu.  Yǝx. 21:9; Yǝr. 51:8; Wǝⱨ. 16:19; 17:5; 18:2,10,21.
Aldinⱪi ikki pǝrixtining kǝynidin yǝnǝ bir pǝrixtǝ, yǝni üqinqi pǝrixtǝ yuⱪiri awaz bilǝn mundaⱪ dedi: —
«Kimdikim diwigǝ wǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunsa, uning tamƣisini pexanisigǝ yaki ⱪoliƣa ⱪobul ⱪilsa, 10 Hudaning ⱪǝⱨrining ǝbjǝx ⱪilinmiƣan sap xarabini Uning ƣǝzipi bilǝn tolƣan ⱪǝdǝⱨtǝ iqidu. U muⱪǝddǝs pǝrixtilǝrning wǝ Ⱪozining aldida ot wǝ günggürttǝ ⱪiynilidu. Wǝⱨ. 16:19; 18:6; 19:20. 11 Ularning ⱪiynilixliridin qiⱪⱪan is-tütǝklǝr ǝbǝdil’ǝbǝd purⱪirap turidu; diwigǝ wǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunƣanlar yaki uning namining tamƣisini ⱪobul ⱪilƣanlarƣa keqǝ-kündüz aramliⱪ bolmaydu».Wǝⱨ. 19:3.
12 Muⱪǝddǝs bǝndilirining sǝwri-taⱪiti wǝ etiⱪadi mana xu ixlarda mǝlum bolidu. Wǝⱨ. 13:10. 13 Mǝn yǝnǝ asmanda mundaⱪ bir awazni anglidim: —
«Bu sɵzni yaz: «Buningdin keyin Rǝbdǝ wapat bolup ɵlgǝnlǝr bǝhtliktur!
— Durus, dǝydu Roⱨ, — ular ⱨazir ɵz ixliridin tohtap aram alalaydu. Qünki ⱪilƣan ǝmǝlliri ularƣa ǝgixip kelidu»».«durus, dǝydu Roⱨ» — «Roⱨ» bolsa Muⱪǝddǝs Roⱨ. «ⱪilƣan ǝmǝlliri ularƣa ǝgixip kelidu» — demǝk, ǝmǝllirining in’ami bexiƣa qüxidu.
 
Yǝr yüzidin alƣan ikki orma
14 Mǝn kɵrdümki, mana bir parqǝ aⱪ bulut, bulutning üstidǝ bexiƣa altun taj kiygǝn, ⱪolida ɵtkür bir orƣaⱪ tutⱪan Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan birsi olturatti. «Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan birsi» — bizningqǝ, bu zat Mǝsiⱨ boluxi kerǝk. Qünki «Yo.» 3:11-14dǝ «orma oriƣuqi»ning Hudaning Ɵzi ikǝnliki kɵrünidu.  Əz. 1:26; Dan. 7:13; Wǝⱨ. 1:13. 15 Ibadǝthanidin baxⱪa bir pǝrixtǝ qiⱪip, bulutning üstidǝ Olturƣuqiƣa yuⱪiri awaz bilǝn:
— Orƣiⱪingni sal wǝ oruxⱪa baxla! Qünki orma waⱪti kǝldi, yǝr yüzidiki ziraǝtlǝr pixip yetildi, dedi.«munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Yo.» 3:11-14.  Yo. 3:13; Mat. 13:39.
 
16 Bulut üstidǝ Olturƣuqi orƣiⱪini yǝr yüzigǝ saldi wǝ yǝr yüzidiki ziraǝtlǝr oruldi.
17 Ərxtǝ bolƣan ibadǝthanidin yǝnǝ bir pǝrixtǝ qiⱪti. Uningmu ɵtkür bir orƣiⱪi bar idi. 18 Arⱪidinla, otni baxⱪuridiƣan yǝnǝ bir pǝrixtǝ ⱪurbangaⱨdin qiⱪip, ɵtkür orƣaⱪ tutⱪan pǝrixtigǝ yuⱪiri awaz bilǝn:
— Ɵtkür orƣiⱪingni selip, yǝr yüzidiki üzüm telining sapaⱪlirini yiƣiwal, qünki üzümliri pixip yetildi, — dedi.«otni baxⱪuridiƣan yǝnǝ bir pǝrixtǝ» — bǝlkim ǝrxtiki ibadǝthanining ⱪurbangaⱨidiki otⱪa mǝs’ul bolƣan pǝrixtǝ. «yǝr yüzidiki üzüm teli...» — yaki «yǝr yüzidiki üzümzar...».
19 Buning bilǝn pǝrixtǝ orƣiⱪini yǝr yüzigǝ saldi wǝ yǝrdiki üzüm telining mewilirini yiƣip, Hudaning ⱪǝⱨrining qong xarab kɵlqikigǝ taxlidi. «yǝrdiki üzüm teli» — yaki «yǝrdiki üzümzar».  Wǝⱨ. 19:15. 20 Xǝⱨǝrning sirtidiki xarab kɵlqikidiki üzümlǝr dǝssilip, xǝrbǝtliri ⱪan bolup, atning tizginigǝ qiⱪidiƣan egizliktǝ üq yüz qaⱪirim yiraⱪliⱪⱪa aⱪti.«xǝⱨǝrning sirtidiki xarab kɵlqikidiki üzümlǝr dǝssilip,...» — «xǝⱨǝr» muxu yǝrdǝ bǝlkim Yerusalemni kɵrsitidu. «üq yüz qaⱪirim» — grek tilida «bir ming altǝ yüz stadiyon». Bir stadiyon 185 metr, 1600 stadiyon 290 kilometr. «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Yǝx.» 63:1-6, «Wǝⱨ.» 13:19.  Yǝx. 63:3.
 
 

14:1 «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Zǝb.» 48-küy, «Ibr.» 12:18-29.

14:1 Wǝⱨ. 7:4; 2Tar. 23:7

14:2 Wǝⱨ. 1:15; 5:8.

14:3 Wǝⱨ. 5:9.

14:4 «qünki ular pak adǝmlǝrdur» — «pak adǝmlǝr» bolsa grek tilida adǝttǝ bu sɵz jinisiy munasiwǝtni ɵtküzmigǝn kixilǝrni kɵrsitidu. Muxu yǝrdǝ (1) ǝmǝliy xu mǝnidǝ (2) yaki roⱨiy jǝⱨǝttǝ kɵqmǝ mǝnidǝ (3) yaki ikki mǝnidǝ tǝng boluxi mumkin. Ayǝttin kɵrüniduki, ular ⱨǝmmisi oƣul balilar. «ular bǝdǝl bilǝn insanlar arisidin Hudaƣa wǝ Ⱪoziƣa ⱨosulning tunji mewisidǝk bolux üqün setiwelinƣan» — «ⱨosulning tunji mewisi»ning ɵz ⱪimmiti bar, ǝlwǝttǝ; Tǝwrat dǝwridǝ Israillar daim «ⱨosulning tunji mewisi» Hudaƣa (nǝzir ⱪilip) ataytti. Bu ixlar toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

14:4 2Kor. 11:2.

14:5 «Ular ǝyibsiz bolup, aƣzidin ⱨeq yalƣan sɵz qiⱪmaydu...» — muxu yǝrdǝ bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ «qünki ular Hudaning tǝhti aldida ǝyibsiz ispatlinidu» degǝn sɵzlǝr ⱪoxulidu.

14:5 Zǝf. 3:13; Əf. 5:27.

14:7 Yar. 1:1; Zǝb. 33:6; 124:8; 146:6; Ros. 14:15; 17:24.

14:8 «u ɵz zina-buzuⱪluⱪining sǝwdaliⱪ xarabini pütkül ǝllǝrgǝ iqküzgǝn» — «sǝwdaliⱪ» toƣruluⱪ: grek tilida «sǝwdasi» degǝn sɵz ikki bisliⱪ sɵz bolup, yǝnǝ «ƣǝzǝp» degǝn mǝnisimu bar; xübⱨisizki, muxu yǝrdǝ buning ikkinqi mǝnidǝ kǝlgǝn; Babilning xarabini iqkǝnlǝr Hudaning ⱪattiⱪ ƣǝzipigǝ uqraydu.

14:8 Yǝx. 21:9; Yǝr. 51:8; Wǝⱨ. 16:19; 17:5; 18:2,10,21.

14:10 Wǝⱨ. 16:19; 18:6; 19:20.

14:11 Wǝⱨ. 19:3.

14:12 Wǝⱨ. 13:10.

14:13 «durus, dǝydu Roⱨ» — «Roⱨ» bolsa Muⱪǝddǝs Roⱨ. «ⱪilƣan ǝmǝlliri ularƣa ǝgixip kelidu» — demǝk, ǝmǝllirining in’ami bexiƣa qüxidu.

14:14 «Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan birsi» — bizningqǝ, bu zat Mǝsiⱨ boluxi kerǝk. Qünki «Yo.» 3:11-14dǝ «orma oriƣuqi»ning Hudaning Ɵzi ikǝnliki kɵrünidu.

14:14 Əz. 1:26; Dan. 7:13; Wǝⱨ. 1:13.

14:15 «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Yo.» 3:11-14.

14:15 Yo. 3:13; Mat. 13:39.

14:18 «otni baxⱪuridiƣan yǝnǝ bir pǝrixtǝ» — bǝlkim ǝrxtiki ibadǝthanining ⱪurbangaⱨidiki otⱪa mǝs’ul bolƣan pǝrixtǝ. «yǝr yüzidiki üzüm teli...» — yaki «yǝr yüzidiki üzümzar...».

14:19 «yǝrdiki üzüm teli» — yaki «yǝrdiki üzümzar».

14:19 Wǝⱨ. 19:15.

14:20 «xǝⱨǝrning sirtidiki xarab kɵlqikidiki üzümlǝr dǝssilip,...» — «xǝⱨǝr» muxu yǝrdǝ bǝlkim Yerusalemni kɵrsitidu. «üq yüz qaⱪirim» — grek tilida «bir ming altǝ yüz stadiyon». Bir stadiyon 185 metr, 1600 stadiyon 290 kilometr. «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Yǝx.» 63:1-6, «Wǝⱨ.» 13:19.

14:20 Yǝx. 63:3.