1 Kɨni ye Sabat kɨrik, Yesu mɨne kafan narmamə mɨnə kɨmɨsəriwək mhavən yerki wit* Wit in kwənkwai nai kɨrik kamor flaoa kɨn. tɨksɨn, kɨni kafan narmamə mɨnə kɨsəmkərəv. Khavən mɨsətɨm wit tɨksɨn, masən kwənkwan. Dut 23:25 2 Mərɨg Farisi mɨnə tɨksɨn kɨmɨsəm mhani-pən tukun mhamə, “!Eh! Sabat e towei, mərɨg kafam narmamə kasor wok masakapɨr Loa kape Moses. ?Rhawor e kasor məknakɨn?” Eks 20:10

3 Mərɨg Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Tukmə ror nakhapəh nɨsəvheikɨnien nəvsaoyen ye Nəkwəkwə kape Kughen yame raməvsao kµn norien yame King Deved rɨmnor kupən, yame in mɨne kafan narmamə mɨnə kɨmɨsəmkərəv. 4 Mərɨg, Deved rɨmavən ye Nimə Ehuə kape Kughen mən bred yame pris mɨnə kwənhavəhsi-pən ta kɨmi Kughen. Mərɨg bred ai, ye Loa kape Moses ramni mə narmamə apnapɨg tukhapəh nɨsənien. Lev 24:5-9 Mərɨg pris mɨnə əmə kharkun nɨsənien.† Takəm stori e ye 1 Saml 21:1-6. 5 Uə tukmə ror nakhapəh nɨsəvheikɨnien ye loa mə nɨpɨg mɨnə fam ye Sabat, pris mɨnə apa ye Nimə Ehuə Kape Kughen kasor wok kapəriə masakapɨr loa kape Sabat, mərɨg Kughen raməm mə nar a in ratuatuk əmə. Nam 28:9-10 6 Mərɨg yakamni-pre tuk əmiə mə kwən kɨrik eikɨn e In yerpɨrɨg rapita Nimə Ehuə kape Kughen. Mat 12:41-42 7 Ye Nəkwəkwə kape Kughen In ramni mə,

9 Kɨni Yesu rɨtərhav aikɨn a məriwək mamvən ye nəkwai nimə kape nofugɨnien kapəriə. 10 Kɨni ikɨn a, kwən kɨrik aikɨn, kwermɨn rɨmhə, rɨpəh nɨhuatukien kɨn. Kɨni kɨsaiyoh-pən Yesu mə, “?Rhawor? ?Ratuatuk ye loa mə to nakor huvə yermamə yame ramhə ye Sabat, uə nɨkam?” Iriə kɨmɨsaiyoh-pən məknakɨn Yesu meinai kɨsarkut mə tuksəm-pən nar has kɨrik iran. Luk 14:3

11 Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “?Tukmə kɨmiə kɨrik, kafan sipsip rivə-ərhav pɨkɨn ye nəkwai nɨmɨr ehuə ye Sabat, kɨni in tukrhawor? In tukraməkeikei mɨvən mɨrəh-si haktə aihuaa əmə. ?Pa e irəmiə in to rɨpəh norien məkneikɨn? Rɨrkək. 12 Mərɨg nɨmraghien kape yermamə rapita sipsip. Kɨni in ratuatuk əmə ye loa mə tukamor nar huvə ye Sabat.” Luk 14:5

13 Kɨni rɨni-pən tuk kwən a mɨmə, “Huatuk kɨn kwermɨm.” Kɨni rɨhuatuk kɨn kwermɨn, rhuvə əgkəp rəmhen kɨn kwermɨn nɨkarɨn. 14 Mərɨg Farisi mɨnə a kɨmnhavən, mamharai mhun mə tukshopni Yesu. Jon 5:16

15 Kɨni Yesu rɨmɨrkun mə Farisi mɨnə kɨsarkut mə tukshopni In, mɨtərhav aikɨn a. Kɨni narmamə khapsaah khakwasɨg kɨn In. Kɨni In rɨmnor huvə nəmhəyen fam kapəriə, 16 mɨni-əhu əriə mə tukhapəh nhani-ərhavyen In tuk narmamə. Mat 8:4; Mak 3:12 17 Nar a rɨtərhav-pə ror nəgkiarien kape profet kupan e Aesea ruauə mɨnor nəfrakɨsien kɨn, yamə rɨmɨni mɨmə,

22 Kɨni narmamə kɨmnharəh kwən kɨrik mhavən kɨmi Yesu. Kwən a, nɨmrɨn rɨpɨs, rɨpəh nəgkiarien, meinai nanmɨn has ramərer-pən iran. Kɨni Yesu rɨmnor huvə mɨn, kɨni kwən a rɨmnəm nar, məgkiar. 23 Kɨni narmamə m-fam kɨsəm kɨsakur pɨk kɨn mhamə, “Tukmə ror Kwən e in e Mɨkɨp King Deved yame Kughen rɨmə tukrher-pə kɨn.”

24 Mərɨg Farisi mɨnə kɨmɨsərɨg, kamhani mhamə, “Nɨkam. Tukmə ror In raməko-ta nanmɨn has ye nəsanɨnien kape yarmhə e Bielsebul yame in yamehuə kape yarmhə mɨnə.” Mat 9:34; 10:25

25 Mərɨg Yesu ruɨrkun ta nətərɨgien kapəriə kɨni mɨmə, “Nɨkam. Tukmə narmamə ye kantri kɨrik kasəwhai əriə mɨnə, mɨsarə kɨraru, kɨni tuksoriah kapəriə narəyen, kantri tukrɨmɨr. Kɨni rəmhen mɨn kɨn yerkwanu kɨrik. Tukmə narmamə kwəsəwhai əriə mɨnə, mɨsarə kɨraru, rukwanu a to rɨpəh narə-huvəyen. 26 Kɨni rəmhen mɨn kɨn narmamə kape Setan mɨnə, tukmə iriə kasəwhai əriə mɨnə, mɨsarə kɨraru, tukseikus-eikus mɨn nimə kape Setan. Norien kape Setan tukrɨpəh nɨskaiyen. Tukrəsaah-əsaah mɨrkək. 27 Kɨni kɨmiə mɨnə mɨn tɨksɨn kasəko-ta nanmɨn has mɨnə rəmhen kɨn yame yakamor. Mərɨg pa rɨmə kɨsəko ta nanmɨn has mɨnə e ye nəsanɨnien kape Bielsebul. Rhuvə mə iriə tukhani neikuəyen ye nəgkiarien yame nakamhani mhamə yakaməko ta nanmɨn has ye nəsanɨnien kape Bielsebul. 28 Mərɨg tukmə Yo yakaməko-ta nanmɨn has mɨnə ye nəsanɨnien kape Nanmɨn kape Kughen, ramhajoun mə narmaruyen kape Kughen ruauə ta tuk əmiə. Wok 10:38; 1 Jon 3:8 29 Kɨni mamhen mɨn kɨn yame to yermamə kɨrik nagheen rehuə rɨvən, mətu kafan narɨmnar, maməmɨr, yermamə pɨsɨn kɨrik to rɨpəh nɨvənien məkrəh kɨn. Tukmə yermamə rɨmə tukrɨvən məkrəh kɨn kafan narɨmnar, kɨni tukrɨrkwəji yermamə ai nagheen rehuə. Kɨni ai mɨrkun nɨvənien məkrəh kɨn kafan narɨmnar.* Nɨprai nuhpɨkɨnien ramni məkneikɨn mə yermamə nagheen rehuə in e Setan. Yesu ruə mɨrkwaji in, məkrəh kɨn kafan narɨmnar. In e, Yesu raməko ta nanmɨn has ye kwən a yame reinein nəgkiarien.

30 “Yermamə yame rɨpəh nɨkwasɨgien kɨn Yo, in kafak tɨkmɨr. Kɨni yermamə yame rɨpəh nofugɨnien narmamə mɨnə kafak, in raməko-ta əriə kɨsaiyu rik rik. Mak 9:40; Luk 9:50 31 Ror pən, yakamni-pre əfrakɨs tuk əmiə, mə Kughen rɨrkun nɨvəhsi-tayen narpɨnien ye nahasien mɨnə fam yame nakasor, uə nɨni-hasien yame nakasor iran. Mərɨg tukmə nakhani has Nanmɨn kape Kughen, to Kughen rɨpəh nɨvəhsi-tayen narpɨnien iran tuk nɨpɨg kɨrik. Hib 6:4-6 32 Tukmə yermamə ramni hah Yo, Ji Yermamə, kɨni Kughen tukrəru-kɨn mɨpəh narpɨnien. Mərɨg yermamə yame ramni hah Nanmɨn kape Kughen, Kughen to rɨpəh nəru-kɨnien tuk nɨpɨg kɨrik, ye nɨpɨg e uə ye nɨpɨg yame tukrɨpiuə.

33 “Tukmə nai huvə, kwənkwan tukrhuvə; tukmə nai has, kwənkwan tukrahas. Ror məkneikɨn meinai kɨmiə takasəm əmə kwənkwai nai mə nai a in rhuvə uə rahas. Mat 7:16-20 34 !Ah! Kɨmiə naksəmhen kɨn snek yame ramor norien iko iko. Kɨmiə nəmə has mɨnə. To nakhapəh nhaniyen nar huvə kɨrik, meinai narmamə kamhani əmə naha nhagɨn yame raməmɨr yerkiriə. Mat 3:7; 15:18; Luk 3:7; 6:43-45 35 Yermamə yame nərɨgien rhuvə rukwar yerkin, nɨpɨg m-fam in ramni nar yame huvə. Kɨni yermamə yame nərɨgien has rukwar yerkin, nɨpɨg m-fam in ramni nar has. 36 Yakamni-pre tuk əmiə mə, ye nɨpɨg yame Kughen tukrəkir narmamə iran, narmamə tukasəkeikei mhani-ərhav-pən tukun mə rhawor iriə kɨmnhani nəgkiarien has apnapɨg mɨnə fam kapəriə. 37 Ror məkneikɨn In tukrəkir fam nəgkiarien pɨsɨn mɨnə kapəmiə, mə kɨmiə nəmə atuatuk mɨnə uə nəmə has mɨnə.”

38 Kɨni nəmhajoun mɨnə tɨksɨn kape Loa kape Moses mɨne Farisi mɨnə kɨmnhani-pən tukun mhamə, “Yhajoun. ?To nakor nɨmtətien əpsɨpɨs kɨrik yaksəm?” Mat 16:1; Luk 11:16; Jon 6:30

39 Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Kɨmiə narmamə e towei mɨne, kɨmiə naksor pɨk təvhagə has mhaukreikɨn-pən nɨmeitaimiə kɨmi Kughen, masorkeikei mə taksəm nɨmtətien pɨsɨn kɨrik. Mərɨg tukmə ror Kughen tukrɨpəh norien nɨmtətien kɨrik ye nɨmrɨmiə. Mərɨg tukror əmə nɨmtətien kɨrikianə əmə yame rɨmnor kupən ye nɨmraghien kape Jona. Jona 1:17; Mat 16:4; Mak 8:12 40 Jona rɨmnaməmɨr ye tɨp kəməəm ehuə kape nɨpɨg kɨsisər, yenpɨg mɨne yeraan. Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, Yo, Ji Yermamə, jakaməmɨr ye nəkwai nɨmɨr kape nɨpɨg kɨsisər, yenpɨg mɨne yeraan. Jona 1:17 41 Kɨni ye nɨpɨg yame Kughen tukrəkir narmamə iran, nəmə Nineve mɨn tuksərer mhani hah narmamə yamə mɨne kɨsarə e towei mɨne. Meinai nəmə Nineve a kupan kɨmɨsərɨg nəgkiarien kape Jona, mɨsarar ye nərɨgien kapəriə tuk təvhagə has. Mərɨg Yo yakapita Jona, mərɨg kɨmiə nakhapəh nɨsətərɨgien kɨn Yo. Jona 3:5 42 Kɨni in apa kupən, kwin kape kantri e Shipa† Nakəm kwin kape kantri e Shipa ye 1 King 10:1-13., rɨmasɨ-pən isok muə mə tukrɨvəh nɨrkunien kape King Solomon kupən. Mərɨg Yo yakmauə, nɨrkunien kafak rapita King Solomon. Mərɨg kɨmiə nakhapəh nɨsətərɨgien kɨn Yo. Mə tukmə nɨpɨg Kughen tukrəkir narmamə iran, kwin a kape Shipa tukrərer mɨni-hah yamə mɨne kɨsarə e towei mɨne.

43 “Nɨpɨg nanmɨn has raməta ye yermamə kɨrik, in ramavən ye tɨpəvsɨk, mamarha-kɨn ikɨn tukrapɨs ikɨn, mərɨg rɨpəh nəmien. 44 Kɨni in mamni mɨmə, ‘Pəh yakrerɨg-pən ye kafak nimə yame yɨmnamarə ikɨn.’ Nɨpɨg in rɨrerɨg-pə məm kafan nimə, yermamə rɨkək iran, kɨmnahiə rɨpiə huvə, narɨmnar m-fam kamhaswin huvə. 45 Kɨni in ramvən mɨkɨr mɨn nanmɨn has mɨnə iriə seven yamə mɨne kɨsahas pɨk mɨn rapita in. Kɨni khavən mɨn imə mɨsarə mɨn ye nɨmraghien kape yermamə a. Kɨni yermamə a, in apa kupən, kafan nɨmraghien rahas; mərɨg taktəkun ai rɨmnahas pɨk rapita yame in kupən. Kɨni kɨsəmhen əmə kɨn əmiə, nəmə has yamə mɨne nakasarə e taktakun.” Luk 11:24-26; 2 Pita 2:20

46 Nɨpɨg Yesu raməgkiar hanə kɨmi narmamə, kɨni nɨsɨni mɨne piauni mɨnə kasərer apa iruə mhamə tuksəgkiar kɨmin. 47 Kɨni yermamə kɨrik rɨni-pən tuk Yesu mɨmə, “Yemasur, nɨsɨnɨm, mɨne naorahim mɨnə khamə tuksəm-ru Ik apa iruə.”

48 Mərɨg Yesu rɨmə, “?Pa e nɨsɨnɨk? ?Mɨne nɨpa e piak mɨnə?” 49 Kɨni In mamhajoun-pən kafan narmamə mɨnə mɨmə, “Kɨmiə e nɨsɨnɨk mɨnə mɨne naorahik mɨnə. 50 Meinai yermamə yame ramor narɨmnar yame Rɨmɨk Kughen rorkeikei, in ai naorahik, in ai nɨsɨnɨk, mɨne in ai nowinɨk.” Rom 8:29