Муқеддес Калам (кирил йезиқ) Йәшая 44

Давами

1 Бирақ һазир, и Яқуп Мениң қулум,

И Мениң таллиғиним Исраил, аңла! —■

2 Сени ясиған, балиятқудин тартипла сени шәкилләндүргән, саңа ярдәмдә болғучи Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —

«Қорқма, и Мениң қулум Яқуп,

И Мениң таллиғиним «Йәшурун», қорқма!□

3 Чүнки Мән уссап кәткәнниң үстигә суни,

Қағҗирақ йәрниң үстигә кәлкүнләрни қуюп беримән;

Нәслиң үстигә Роһумни,

Пәрзәнтлириң үстигә бәрикитимни қуйимән;■

4 Улар юмран чөпләр арисидин,

Ериқ-өстәңләр бойидики мәҗнун таллардәк өсиду;

5 Бириси: «Мән Пәрвәрдигарға тәвәмән» — дәйду,

Йәнә бириси болса Яқупниң исми билән өзини атайду;

Йәнә башқа бириси қоли билән: «Мән Пәрвәрдигарға тәвәмән» дәп язиду,

Шундақла Исраилниң исмини өзиниң исмигә яндаш қошиду. □

6 Исраилниң падишаси Пәрвәрдигар,

Йәни Исраилниң һәмҗәмәт-қутқузғучиси, самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —

«Мән болсам Тунҗи һәм Ахиридурмән;

Мәндин башқа һеч илаһ йоқтур.■

7 Қени, ким Мениң қедимки хәлқимни тикләп бекиткинимдәк бир ишни җакалап, алдин-ала баян қилип, андин уни Мениң алдимға Мәндәк тикләп қоялайду?

Қени, ким кейинки ишларни, кәлгүсидә болидиған ишларни алдин-ала баян қилалисун!□

8 Қорқмаңлар, сарасимигә чүшүп кәтмәңләр!

Мән илгири мошуларни силәргә аңлитип, алдин баян қилған әмәсму?

Мошу тоғрилиқ силәр Мениң гувачилиримдурсиләр.

Мәндин башқа илаһ барму? Бәрһәқ, башқа Қорам Таш йоқ; һеч биридин хәвирим йоқтур. □ ■

9 Оюлған мәбудни шәкилләндүргәнләрниң һәммисиниң әһмийити йоқ;

Уларниң әтиварлиған нәрсилириниң һеч пайдиси йоқтур;

Мошуларға болған «гувачилар» болса, өзлири қариғу, һеч немини билмәс;

Дәрвәқә нәтиҗиси уларниң өзлиригә шәрмәндиликтур.

10 Ким бир «илаһ»ни шәкилләндүргән болса,

Һеч пайдиси йоқ бир мәбудни қуйған, халас!

11 Мәбудниң барлиқ һәмраһлири шәрмәндә болиду;

Мәбудни ясиғучилар болса адәмдур, халас;

Уларниң һәммиси жиғилип, орнидин туруп көрсун,

Улар қорқушуп, шәрмәндичиликтә қалиду.□ ■

12 Мана төмүрчи сайманлирини қолиға елип,

Чоғлар үстидә мошу нәрсини базғанлири билән соқуп шәкилләндүриду;

Андин у күчлүк қоли билән униңға ишләйду;

Бирақ униң қосиғи ечип мағдуридин қалиду;

Су ичмәй у һалсизлинип кетиду.■

13 Яғаччи болса яғач үстигә өлчәш жипини тартиду;

У қәләм билән үстигә әндизә сизиду;

Уни рәндә билән рәндиләйду;

У йәнә пәрка билән сизип җиҗайду;

Ахирда у уни адәмниң гөзәллигигә охшитип инсан тәқи-турқини шәкилләндүриду;

Шуниң билән у өйдә турушқа тәйяр қилиниду.

14 Мана у бир күни өзи үчүн кедир дәрәқлирини кесишкә чиқиду!

(У әслидә арча вә дуб дәрәқлирини елип өзи үчүн орманлиқ арисиға тикип чоң қилған еди;

У қариғайму тиккән еди, ямғур уни үндүрди).

15 Мошу яғачлардин отун елиниду;

Бириси униңдин елип, иссиниду;

Мана, у от йеқип, нан йеқиватиду;

У йәнә униңдин елип бир илаһни ясайду һәм униңға ибадәт қилиду;

Уни оюлған мәбуд қилип униңға баш уриду.

16 Демәк, йеримини отта көйдүриветиду;

Йерими билән гөш йәйду;

У кавап қилип қанғичә йәйду;

Бәрһәқ, у иссинип, өз-өзигә: —

«Аһ, раһәтлинип иссиндиммән, отни көрүватимән!» — дәйду.

17 Бирақ қалғини билән у бир илаһни ясайду;

Бу униң мәбуди болиду;

У униң алдиға жиқилип ибадәт қилиду;

У униңға дуа қилип: «Мени қутқузғайсән;

Чүнки сән мениң илаһимдурсән» — дәйду.□

18 Бу кишиләр һеч билмәйду, һеч чүшәнмәйду;

Чүнки у уларни көрмисун дәп көзлирини,

Уларни чүшәнмисун дәп көңлини сугақ билән сугивәткән.□

19 Улардин һеч биридә мошуларни көңлигә кәлтүрүп: —

«Яғачниң йеримини мән отта көйдүрдүм,

Йериминиң чоғлири үстидә мән нан яқтим;

Мән кавапму қилип йәвалдим;

Қалғинини бир ләнәтлик нәрсә қиламтим?

Мән бир парчә яғачқа баш урамтим!» — дегудәк һеч билим яки йорутулуш йоқтур.

20 Униң йегини күлләрдур!

Униң көңли езиқтурулған! У өз-өзини аздурди!

Шуниң билән у өзиниң җенини қутқузалмайду,

Яки: «Мениң оң қолумда бир сахтилиқ бар әмәсму?» — дейәлмәйду.□

21 Мошу ишларни есиңдә тут, и Яқуп,

И Исраил, чүнки сән Мениң қулумдурсән;

Мән сени ясап шәкилләндүрдүм;

Сән Мениң қулумдурсән, и Исраил,

Сән Мениң есимдин һеч чиқмайсән!

22 Итаәтсизликлириңни булутни өчүрүвәткәндәк,

Гуналириңни туманни өчүрүвәткәндәк өчүрүвәттим;

Мениң йенимға қайтип кәл;

Чүнки Мән сени һәмҗәмәтлик қилип һөрлүккә сетивалдим.

23 И асманлар, нахша ейтиңлар, чүнки Пәрвәрдигар шу ишни қилған!

И йәрниң тегилири, шатлинип, яңраңлар!

И тағлар, орманлар вә улардики һәр бир дәрәқләр,

Яңритип нахшилар ейтиңлар!

Чүнки Пәрвәрдигар Яқупни һәмҗәмәтлик қилип һөрлүккә сетивалди,

У Исраил арқилиқ гөзәллигини көрситиду!».

Чоң қутулуш •••• Қорәш падишаниң вәзиписи

24 «Сениң Һәмҗәмәт-Қутқузғучиң болған, сени балиятқуда ясап шәкилләндүргән Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —

Мән болсам һәммини Яратқучи,

Асманларни ялғуз кәргәнмән,

Өз-өзүмдинла йәр-зиминни яйған Пәрвәрдигардурмән;■

25 (У болса ялған пәйғәмбәрләрниң бешарәтлирини бекар қилғучи,

Палчиларни қаймуқтурғучи,

Даналарни йолидин яндурғучи,

Уларниң билимлирини наданлиққа айландурғучи;

26 Өз қулиниң сөзини әмәлгә ашурғучи,

Расул-әлчилириниң несиһәтлирини мувәппәқийәтлик қилғучи,

Йерусалимға: «Сән аһалилик болисән»,

Йәһуда шәһәрлиригә: «Қайтидин қурулисиләр; харабәңларни әслигә кәлтүримән» — дегүчи;□

27 Чоңқур деңизға: «Қуруқ бол,

Дәриялириңни қурутимән» — дегүчи;□

28 Һәм Қорәш тоғрисида: «У Мениң қой падичим, у Мениң көңлүмдикигә толуқ әмәл қилип,

Йерусалимға: «Қурулисән»,

Һәм ибадәтханиға: «Сениң һулуң селиниду» дәйду» — дегүчидур): —□

■44:1 Йәш. 41:8; 43:5; Йәр. 30:10; 46:27

□44:2 «Йәшурун» — Худа Исраилға қойған бир «ләқәм». Мәнаси «Мениң дурус болғучим».

■44:3 Йәш. 35:7; Йо. 2:28,29; Юһ. 7:38; Рос. 2:18

□44:5 «Бириси: «Мән Пәрвәрдигарға тәвәмән» — дәйду... Йәнә башқа бириси қоли билән: «Мән Пәрвәрдигарға тәвәмән» дәп язиду...» — һазир Худаниң «сүкүт қилған» гувачилириниң тили чиқип, гәп қилишқа башлайду. Уларниң һәммиси бир-бирләп Худаниң меһир-муһәббитини бешидин өткүзгән болуши мүмкин.

■44:6 Йәш. 41:4; 48:12; Вәһ. 1:8,17; 22:13

□44:7 «Мениң қедимки хәлқим» — Худаниң хәлқи Исраилдур. Худа авал Муса пәйғәмбәргә: «Мән Яқуп җәмәтидикиләрни (йәни Исраилни) Мисирдин қутқузимән, андин улар Маңа тәвә бир хәлиқ болиду» — дәп «җакалиған». У ишләтмәкчи болған қутқузуш йолини авал Мусаға уқтуруп «баян қилған»; андин һәммә баянлириға әмәл қилип уларни йеңи бир хәлиқ болушқа «тикләп бекиткән». Буни: «...қедимки хәлқимни тиклигинимдин тартип...» дәп тәрҗимә қилиш мүмкинчилигиму бар, бирақ бизниңчә жуқуриқи тәрҗимиси алди-кәйнидики гәпләргә мас келиду. «қени, ким кейинки ишларни, кәлгүсидә болидиған ишларни алдин-ала баян қилалисун!» — мәбудлар ундақ қилалайдиған болса өзиниң «илаһ» екәнлигини испатлиған болатти, әлвәттә.

□44:8 «Мән илгири мошуларни силәргә аңлитип...» —Ибраний тилида «Мән илгири мошуларни саңа аңлитип...».

■44:8 Қан. 4:35,39; 32:39; 1Сам. 2:2; Йәш. 45:21

□44:11 «Уларниң һәммиси жиғилип, орнидин туруп көрсун, улар қорқушуп, шәрмәндичиликтә қалиду» — Йәшая пәйғәмбәрниң сөзиниң икки мәнаси бар болуши мүмкин: — (а) улар пәқәт мошу мәбудни бирликтә убдан көрүп бақсила, өзлириниң ахмақлиғини һес қилип Худадин қорқуп шәрмәндә болиду; (ә) қиямәт күнидә улар орнидин туруп һесавини тапшуруши керәк; шу чағда улар қорқуп шәрмәндә болиду.

■44:11 Зәб. 96:7; Йәш. 1:29; 42:17; 45:16

■44:12 Йәр. 10:3

□44:17 «Бирақ қалғини билән у бир илаһни ясайду; бу униң мәбуди болиду» — әслидә бу киши бутни ясаш койида әмәс еди. Тәсадипийлиқтин яғачтин ешип қалғинини ишлитип бут ясайду. Әң ғәлитә иш шуки, у Йәшая тәсвирлигәндәк, өзиниң ойлимайла қилған бир нәрсисигә, йәни «тәсадипийлиқтин» болған бир нәрсисигә ишиниду.

□44:18 «Бу кишиләр һеч билмәйду, һеч чүшәнмәйду; чүнки у уларни көрмисун дәп көзлирини уларни чүшәнмисун дәп көңлини сугақ билән сугивәткән» — бу айәттики «у» болса, яки Худаниң Өзи яки мошу бутни көрситиду. Бутни көрсәтсә, бутниң кәйнидә бир җин-шәйтан бар демәкчи. Бизниңчә мошу мәнаси еһтималға йеқин. Бәзиләр дәрвәқә «бутпәрәсләр хеч билмәйду, хеч чүшәнмәйду» дәп етирап қилсиму, йәнила тилтумар қатарлиқларни ишлитип Худани һақарәтләйду.

□44:20 «мениң оң қолумда бир сахтилиқ бар әмәсму?» — «бир сахтилиқ» мәбудиниң өзини көрситиши мүмкин.

■44:24 Аюп 9:8; Зәб. 103:2; Йәш. 40:22; 42:5; 45:12

□44:26 «Өз қулиниң сөзини әмәлгә ашурғучи,...» — «Өз қули» мошу йәрдә бәлким Йәшая пәйғәмбәрниң өзи; болмиса 42-баптики «Пәрвәрдигарниң һәққаний қули». «Йерусалимға: «Сән аһалилик болисән», Йәһуда шәһәрлиригә: «Қайтидин қурулисиләр; харабәңларни әслигә кәлтүримән» — дегүчи» — Худа мошу гәплиридә, Йәшая пәйғәмбәр өзидин кейинки бир дәвир, йәни Йерусалим вә Йәһуда шәһәрлири харабилик болған бир дәвиргә қарап сөз қилиду. Мошу йәрдә Худа Йерусалимға: «Сени қайтидин қурғузимән» дәп вәдә қилиду. Шу йеңи дәвир болса Йәшаядин кейин 170 жил әтрапида болған.

□44:27 «...Чоңқур деңизға: «Қуруқ бол», «дәриялириңни қурутимән» — дегүчи;...» — мошу сөзләр Худаниң «Қизил Деңиз»ни һәм кейинрәк Иордан дәриясини қурутуп Исраилни Мисирдин қутқузғанлиғини, шундақла ахирқи заманда болидиған, охшап кетидиған бир вақиәни көрситиду.

□44:28 «Қорәш тоғрисида:...» — ахирида, Йәшая пәйғәмбәр жуқуриқи 41-бап, 1-7-айәттә дейилгән «таҗавузчи»ниң исминиң «Қорәш» екәнлигини ейтиду. Оқурмәнләргә мәлумки, Қорәш падиша Парс империйәсиниң асасчиси болуп, миладийәдин илгәрки 540-529-жиллирида тәхткә олтарған. У Йәшаяниң дәвридин тәхминән 150 жил кейин яшиған. «У Мениң көңлүмдикигә толуқ әмәл қилип, Йерусалимға: «Қурулисән», һәм ибадәтханиға: «Сениң һулуң селиниду» дәйду» — дегүчидур» — мошу бешарәт бойичә Қорәш падиша Бабил империйәси вәйран қилған Йерусалимни, җүмлидин муқәддәс ибадәтханини қайтидин қурушқа пәрман чүшүриду. Қорәш Бабил шәһирини ишғал қилғандин кейин, адәмни интайин һәйран қалдуридиған иши шуки, у Бабилдики барлиқ сүргүн болғанларни өз жутлириға қайтишқа рухсәт бәргән. Адәмни техиму һәйран қалдуридиған шуки, у Исраилларға ибадәтханисидики алтун-күмүч, қача-буюмлирини қайтуруп, һәтта ибадәтханиниң өзини қайтидин қурушқа пул бәргән (миладийәдин илгәрки 536-жили). Тәвраттики «Әзра» 1- һәм 6-бапни көрүң.