Муқеддес Калам (кирил йезиқ) Йәшая 1

Йәшая

Худаниң Исраилға болған «дәва»си һәм чақириқи

1 Уззия, Йотам, Аһаз вә Һәзәкиялар Йәһудаға падиша болған вақитларда, Йерусалим вә Йәһуда тоғрисида, Амозниң оғли Йәшая көргән ғайипанә вәһий-аламәтләр: —

2 «И асманлар, аңлаңлар!

И йәр-зимин, қулақ сал!

Чүнки Пәрвәрдигар сөз ейтти: —

«Мән балиларни беқип чоң қилдим,

Бирақ улар Маңа асийлиқ қилди.□ ■

3 Кала болса егисини тонуйду,

Ешәкму ғоҗайининиң оқуриға маңидиған йолни билиду,

Бирақ Исраил билмәйду,

Өз хәлқим һеч йорутулған әмәс.

4 Аһ, гунакар «ят әл»,

Қәбиһликни топлап өзигә жүклигән хәлиқ,

Рәзилләрниң бир нәсли,

Ниҗис болуп кәткән балилар!

Улар Пәрвәрдигардин жирақлишип,

«Исраилдики Муқәддәс Болғучи»ни көзигә илмиди,

Улар кәйнигә янди.□ ■

5 Немишкә йәнә думбаланғуңлар келиду?

Немишкә асийлиқ қиливерисиләр?

Пүтүн башлириңлар ағрип,

Жүригиңлар пүтүнләй зәиплишип кәтти,■

6 Бешиңлардин айиғиңларғичә сақ йериңлар қалмиди,

Пәқәт яра-җараһәт, ишшиқ вә йириң билән толди,

Улар тазиланмиған, теңилмиған яки уларға һеч мәлһәм сүрүлмигән.□

7 Вәтиниңлар чөлләшти;

Шәһәрлириңлар көйүп вәйранә болди;

Йәр-зиминиңларни болса, ятлар көз алдиңлардила жутувеливатиду;

У ятлар тәрипидин дәпсәндә қилинип чөллишип кәтти.■

8 Әнди үзүмзарға селинған чәллидәк,

Тәрхәмәкликкә селинған кәпидәк,

Муһасиригә чүшкән шәһәрдәк,

Зионниң қизи зәип қалдурулди.□

9 Самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар бизгә азғинә «қалдиси»ни қалдурмиған болса,

Биз Содом шәһиригә охшап қалаттуқ,

Гоморра шәһириниң һалиға чүшүп қалаттуқ.□ ■

10 И Содомниң һөкүмранлири, Пәрвәрдигарниң сөзини аңлап қоюңлар,

«И Гоморраниң хәлқи, Худайимизниң қанун-нәсиһитигә қулақ селиңлар!□

11 Силәр зади немә дәп Маңа атап нурғунлиған қурбанлиқларни сунисиләр?» — дәйду Пәрвәрдигар.

— «Мән көйдүрмә қочқар қурбанлиғиңлардин,

Бордақ малниң яғлиридин тоюп кәттим,

Буқилар, пақланлар, текиләрниң қанлиридин һеч хурсән әмәсмән.□ ■

12 Силәр Мениң алдимға кирип кәлгиниңларда,

Силәрдин һойла-айванлиримни шундақ дәссәп-чәйләшни ким тәләп қилған? □

13 Беһудә «ашлиқ һәдийә»ләрни елип келишни болди қилиңлар,

Хушбуй болса Маңа жиркиничлик болуп қалди.

«Йеңи ай» һейтлири вә «шабат күн»лиригә,

Җамаәт ибадәт сорунлириға чақирилишларға —

Қисқиси, қәбиһликтә өткүзүлгән дағдуғилиқ жиғилишларға чидиғичилигим қалмиди.□

14 «Йеңи ай» һейтиңлардин, бекитилгән һейт-байримиңлардин қәлбим нәпрәтлиниду;

Улар маңа жүк болуп қалди;

Уларни көтирип жүрүштин чарчап кәттим.

15 Қолуңларни көтирип дуаға яйғиниңларда,

Көзүмни силәрдин елип қачимән;

Бәрһәқ, көпләп дуаларни қилғиниңларда, аңлимаймән;

Чүнки қоллириңлар қанға боялди.■

16 Өзүңларни жуюп, паклиниңлар;

Қилмишлириңларниң рәзиллигини көз алдимдин нери қилиңлар,

Рәзилликни қилиштин қолуңларни үзүңлар;■

17 Яхшилиқ қилишни үгиниңлар;

Адиллиқни издәңлар,

Зомигәрләргә тәнбиһ бериңлар,

Житим-йесирләрни наһәқлиқтин халас қилиңлар,

Тул хотунларниң дәвасини сораңлар.□

18 Әнди келиңлар, биз муназирә қилишайли, дәйду Пәрвәрдигар,

Силәрниң гунайиңлар қип-қизил болсиму,

Йәнила қардәк ақириду;

Улар қизил қуруттәк тоқ қизил болсиму,

Жуңдәк аппақ болиду.□ ■

19 Әгәр итаәтмән болуп, аңлисаңлар,

Зиминдики есил мәһсулаттин бәһримән болисиләр;

20 Бирақ рәт қилип йүз өрисәңлар,

Қилич билән уҗуқтурулисиләр»

— Чүнки Пәрвәрдигар Өз ағзи билән шундақ дегән.

21 Садиқ шәһәр қандақму паһишә болуп қалди!?

Әслидә у адаләт билән толған еди,

Һәққанийлиқ уни макан қилған еди,

Бирақ һазир қатиллар униңда туруватиду.□

22 Күмүчүң болса дашқалға айлинип қалди,

Шарабиңға су арилишип қалди;■

23 Әмирлириң асийлиқ қилғучилар,

Оғриларға үлпәт болди;

Уларниң һәр бири париға амрақ болуп,

Соға-саламларни көзләп жүрмәктә;

Улар житим-йесирләр үчүн адаләт издимәйду;

Тул хотунларниң дәваси уларниң алдиға йәтмәйду.□ ■

24 Шуңа — дәйду самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар —

Йәни Исраилдики қудрәт Егиси ейтиду: —

Мән күшәндилиримни җазалап пухадин чиқимән,

Дүшмәнлиримдин қисас алимән;□

25 Қолумни үстүңгә тәккүзүп,

Сени тавлап, сәндики дашқални тәлтөкүс тазилаймән,

Сәндики барлиқ арилашмиларни елип ташлаймән.■

26 Һөкүмран-сорақчилириңларни авалқидәк,

Мәслиһәтчилириңларни дәсләптикидәк һалға кәлтүримән.

Кейин сән «Һәққанийлиқниң Макани», «Садиқ Шәһәр» — дәп атилисән.

27 Әнди Зион адиллиқ билән,

Вә униңға қайтип кәлгәнләр һәққанийлиқ билән қутқузулуп һөр қилиниду. □

28 Бирақ асийлар вә гунакарлар бирдәк уҗуқтурулиду,

Пәрвәрдигардин йүз өригүчиләр болса һалак болиду.■

29 Шу чағда силәр тәшна болған дуб дәрәқлиридин номус қилисиләр,

Таллиған бағлардин хиҗил болисиләр.□

30 Чүнки өзүңлар худди йопурмақлири қуруп кәткән дуб дәриғидәк,

Сусиз қуруқ бир бағдәк болисиләр.

31 Шу күни күчи барлар отқа шам пилиги,

Уларниң әҗри болса, учқун болиду;

Булар һәр иккиси тәңла көйүп кетиду,

Уларни өчүрүшкә һеч ким чиқмайду. □

□1:2 «И асманлар, аңлаңлар!» — Муқәддәс Китап бойичә үч асман бар. «Тәбирләр»ни көрүң. «Чүнки Пәрвәрдигар сөз ейтти...» — мошу китапта елинған «Пәрвәрдигар» болса, ибраний тилидики «Яһвәһ» дегәнниң тәрҗимисидур. «Яһвәһ» Худаниң йәнә бир исми болуп, «Мәңгүлүк Болғучи», «Өзүм Бардурмән», «әһдисидә мәңгү Турғучи Худа» дегәнни билдүриду. Тәбирләрниму көрүң.

■1:2 Қан. 32:1

□1:4 «Аһ, гунакар «ят әл»...» — бу һәҗвий, кинайилик гәп. Худаға нисбәтән Исраил бутпәрәс бир «ят әл» болуп кәткән еди. «Исраилдики Муқәддәс Болғучи» — Худаниң йәнә бир исмидур. Бу исим бәлким, «Өзиниң Исраил хәлқигә бирдин-бир пак-муқәддәс болғучи екәнлигини көрсәткән Худа вә Исраил арисида пак-муқәддәс турғучи Худа» дегән мәнидә. Йәшая пәйғәмбәр Худани тилға алғанда, бу исимни көп ишлитиду.

■1:4 Зәб. 77:8; Йәш. 57:3

■1:5 2Тар. 28:22; Йәр. 2:30

□1:6 «уларға һеч мәлһәм сүрүлмигән» — яки «уларға һеч зәйтун мейи сүрүлмигән».

■1:7 Қан. 28:51,52; Йәш. 5:5

□1:8 «үзүмзарға селинған чәллидәк, тәрхәмәкликкә селинған кәпидәк...» — Йерусалимниң әһвалини тәсвирләйду; у наһайити қил үстидә турғанлиғини, интайин муқимсиз әһвалда қалдурулғанлиғини билдүрсә керәк. «Зион» — яки «Зион теғи» болса Йерусалим шәһири, шуниңдәк муқәддәс ибадәтхана җайлашқан тағдур.

□1:9 «Самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар» — «Йәшая» китавида көп ишлитилидиған Худаниң бир нами. «Пәрвәрдигар бизгә азғинә «қалдиси»ни қалдурмиған болса...» — «қалди» (Худаниң «қалдиси») «Йәшая» дегән китапта көп көрүлидиған тема яки мавзудур. Исраил хәлқиниң көп қисми Худадин жирақлишип кәткән болсиму, Худаниң меһри-шәпқити билән уларниң арисида һаман өзигә садиқ бир «қалди» болиду. «Содом шәһәригә охшап қалаттуқ, Гоморраниң һалиға чүшүп қалаттуқ» — кона заманларда, (Ибраһим пәйғәмбәрниң дәвридә) бу икки шәһәр Худаниң нәзиридә наһайити рәзил болуп, У асмандин от-гуңгутни яғдуруп уларни пүтүнләй вәйран қилған. Икки шәһәрниң бүгүнгә қәдәр һеч қандақ излири қалмиди («Яр.» 19-бапни көрүң). Йәшаяниң демәкчи болғини, Худа Өзигә садиқ бир «қалдиси» қалдурмиған болса, Исраилму бу икки шәһәргә охшаш рәзиллик билән толуп, охшашла пүтүнләй вәйран болуп йәр йүзидин йоқилип кәткән болатти.

■1:9 Яр. 19:24; Йәш. 17:6; 24:6; 30:17; Рим. 9:29

□1:10 «И Содомниң һөкүмранлири,... И Гоморраниң хәлқи, ...» — мошу йәрдә, Йәшая пәйғәмбәр өз хәлқини Содом һәм Гоморрадикиләргә беваситә охшитиду.

□1:11 «көйдүрмә қурбанлиқ» — мошу хил қурбанлиқ Худаға атап толуқ көйдүрүләтти.

■1:11 Зәб. 49:8-14; Пәнд. 15:8; 21:27; Йәш. 66:3; Йәр. 6:20; Ам. 5:22

□1:12 «дәссәп-чәйләшни ким тәләп қилған?» — «дәссәп-чәйләш» дегән сөз мошу йәрдә бәлким хәлиқ елип киргән нурғунлиған қурбанлиқ маллириниң ибадәтханиниң һойлилирини дәссигәнлигини көрситиду. Башқа бир хил тәрҗимиси «дәпсәндә қилиш».

□1:13 «ашлиқ һәдийә»ләр — «ашлиқ һәдийә» адәттә «көйдүрмә қурбанлиқлар» һәм ға қошулатти. «хушбуй болса маңа жиркиничлик болуп қалди» — Муса пәйғәмбәргә тапшурулған қанунға асасән, һәр күни муқәддәс ибадәтханида хушбуй йеқиш керәк еди. «шабат күни» — болса шәнбә күни болуп, Исраиллар үчүн «муқәддәс күн»дур, бу һеч қандақ иш-әмгәк қилмай Худаға сеғинидиған, ибадәт қилидиған күн еди. Йәһудийлар бу күнни «шабат күни», йәни «(хизмәттин) дәм елиш күни» дәйду. Йәнә 56-бап, 2-айәтни көрүң.

■1:15 Пәнд. 1:28

■1:16 Зәб. 33:14-15; 36:27; Ам. 5:15; Рим. 12:9

□1:17 «Зомигәрләргә тәнбиһ бериңлар» — башқа бир хил тәрҗимиси, «Езилгүчиләргә яр-йөләк болуңлар».

□1:18 «Силәрниң гунайиңлар қип-қизил болсиму» — бу «қизил қурут» Йәһудийлар бу қурутни бояқ ясаш үчүн ишләткән.

■1:18 Зәб. 50:9-12

□1:21 «Садиқ шәһәр қандақму паһишә болуп қалди!?» — Йәшая пәйғәмбәр Йерусалим шәһирини әслидә Худаға садиқ бир аялға охшаш шәһәр еди, бирақ һазир бир паһишә аялға айланди дәп охшитиду.

■1:22 Әз. 22:18,19; Һош. 4:18

□1:23 «Соға-саламларни көзләп жүрмәктә...» — ибраний тилида «Соға-саламларни қоғлап жүрмәктә...».

■1:23 Йәр. 5:28; Зәк. 7:10

□1:24 «Исраилдики қудрәт Егиси...» — Худаниң йәнә бир намидур. Бу нам бәлким, «Исраил хәлқигә Өзиниң күч-қудритини көрсәткүчи Худа, Исраилда турған наһайити қудрәтлик, қадир Худа» дегән мәнидә. Йәшая пәйғәмбәр Худани тилға алғанда, бу намни көп ишлитиду.

■1:25 Йәр. 6:29; Мал. 3:3

□1:27 «униңға (Зионға) қайтип кәлгәнләр» — мошу йәрдә «қайтип келиш» бәлким икки ишни өз ичигә алиду. Биринчиси, кәлгүсидә «товва қилип, Худаниң йениға қайтидиғанлар»; иккинчиси, «жирақ жуттики қуллуқтин, сүргүн болушидин (йәни Худаниң җазалиқ тәрбийисидин) чиқип Зионға қайтип кәлгәнләр». «қутқузулуп һөр қилиниш» — ибраний тилида пәқәт бир сөз билән ипадилиниду. Бу сөз һәм «бәдәл төләп, қуллуқтин қутқузуп һөр қилиш»ниму өз ичигә алиду.

■1:28 Аюп 31:3; Зәб. 1:6; 5:6; 72:27; 91:10; 103:35

□1:29 «дуб дәрәқлири ... бағлар...» — мошу «дуб дәрәқлири» вә «бағлар» шүбһисизки, шу дәвирдики бутпәрәсликкә алаһидә аталған җайларни көрситиду. Билишимизчә мошу хил бутпәрәслик җинсий әхлақсизлиқ биләнму мунасивәтлик еди.

□1:31 «отқа шам пилиги» — яки «отқа тәрмәч».