Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Rosullarning paaliyǝtliri 15

Yerusalemdiki sünnǝt toƣrisidiki yiƣin

1 Xu qaƣlarda bǝzilǝr Yǝⱨudiyǝ ɵlkisidin kelip, Antakyadiki ⱪerindaxlarƣa:

— Silǝr Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan yosun boyiqǝ hǝtnǝ ⱪilinixni ⱪobul ⱪilmisanglar, ⱪutⱪuzulmaysilǝr! — dǝp tǝlim berixkǝ baxlidi.□ ■

2 Bu ix toƣrisida qong majira qiⱪⱪan bolup, Pawlus bilǝn Barnabas ikkiylǝn xu kixilǝr bilǝn kǝskin munazirǝ ⱪilixⱪandin keyin, ⱪerindaxlar Pawlusni, Barnabasni, xundaⱪla ularning arisidin birnǝqqǝylǝnni bu mǝsilǝ toƣrisida rosullar wǝ aⱪsaⱪallar bilǝn kɵrüxüxkǝ Yerusalemƣa barsun dǝp bekitgǝn.■

3 Xundaⱪ ⱪilip ular jamaǝt tǝripidin yolƣa selinip, sǝpiridǝ Fǝnikiyǝ rayoni wǝ Samariyǝ ɵlkisini besip ɵtüp, barƣanla yeridǝ ǝllǝrningmu towa ⱪilip etiⱪad yoliƣa kirgǝnlikini tǝpsiliy sɵzlidi. Bu hǝwǝr barliⱪ ⱪerindaxlarni zor xadliⱪⱪa qɵmgüzdi.□ 4 Pawluslar Yerusalemƣa kǝlginidǝ, ular jamaǝttikilǝr, rosullar wǝ aⱪsaⱪallar tǝripidin ⱪarxi elinip, kɵpqilikkǝ Hudaning ɵzliri arⱪiliⱪ barliⱪ ⱪilƣan ǝmǝllirini bayan ⱪilip bǝrdi. 5 Lekin Pǝrisiy mǝzⱨipidikilǝrdin etiⱪad yoliƣa kirgǝn bǝzilǝr ornidin turuxup:

— Muxu yat ǝlliklǝrni hǝtnǝ ⱪilix kerǝk, xundaⱪla ularƣa Musaƣa qüxürülgǝn Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixi kerǝklikini jekilǝx kerǝk! — dedi.

6 Xunga rosullar bilǝn aⱪsaⱪallar bu mǝsilini muzakirǝ ⱪilix üqün jǝm boluxti. 7 Uzun sɵⱨbǝtlixixtin keyin, Petrus ornidin turup mundaⱪ dedi:

— Ⱪerindaxlar, dǝslǝptiki künlǝrdǝ Hudaning iqinglardin meni tallap mening aƣzim arⱪiliⱪ hux hǝwǝrdiki sɵz-kalamni yat ǝlliklǝrgǝ anglitip ularning etiⱪad ⱪilixida wasitǝ ⱪilixⱪa bekitkǝnlikidin hǝwiringlar bar. ■

8 Wǝ insanlarning ⱪǝlbini bilgüqi Huda Muⱪǝddǝs Roⱨni bizgǝ ata ⱪilƣinidǝk, ularƣimu ata ⱪildi.■ 9 Xundaⱪ ⱪilip, Huda ularni biz bilǝn ⱨeqⱪandaⱪ pǝrⱪlǝndürmǝy, ularning ⱪǝlblirini etiⱪad arⱪiliⱪ pak ⱪildi.■

10 Əⱨwal mana xundaⱪ ikǝn, ǝmdi silǝr nemǝ üqün ɵzimiz wǝ ata-bowilirimizmu kɵtürǝlmigǝn bir boyunturuⱪni muhlislarning boyniƣa artmaⱪqi bolup, Hudani sinimaⱪqi bolisilǝr?! ■ 11 Əmdiliktǝ, biz bolsaⱪ Rǝb Əysaning meⱨir-xǝpⱪitigǝ tayinip ularƣa ohxax ⱪutⱪuzulimiz, dǝp ixinimiz.□ ■

12 Bu sɵzdin keyin, Barnabas bilǝn Pawlus qiⱪip, Huda ɵzliri arⱪiliⱪ yat ǝlliklǝrning arisida kɵrsǝtkǝn barliⱪ mɵjizilik alamǝtlǝrni wǝ karamǝtlǝrni bayan ⱪilip bǝrdi; kɵpqilik ularƣa ⱪulaⱪ selip süküttǝ turdi. 13 Ularning sɵzi tügigǝndin keyin, Yaⱪup mundaⱪ dedi:

— Ⱪerindaxlar, manga ⱪulaⱪ selinglar! 14 Bayatin Ximeon Hudaning yat ǝlliklǝrnimu baxtinla xapaǝt bilǝn yoⱪlap, ularning arisidin Ɵz nami üqün bir hǝlⱪ qiⱪiridiƣanliⱪini qüxǝndürüp ɵtti. □ 15 Pǝyƣǝmbǝrlǝrning eytⱪanlirimu buningƣa uyƣun kelidu, huddi muⱪǝddǝs yazmilarda munu sɵzlǝr pütülgǝndǝk: —

16 — ««Muxu ixlardin keyin, Mǝn ⱪaytip kelip, Dawutning yiⱪilƣan qedirini yengibaxtin ⱪurup tiklǝymǝn,

Uning harabiliklirini ⱪayta bina ⱪilip, ǝsligǝ kǝltürimǝn.

17-18 Xundaⱪ ⱪilip, jaⱨandiki baxⱪa insanlarmu, yǝni Mening namim bilǝn atalƣan barliⱪ ǝllǝr Meni izdǝp tapidu» dǝydu bu ixlarni ǝmǝlgǝ Axurƣuqi wǝ xundaⱪla ularni ǝzǝldin ayan ⱪilip kǝlgǝn Pǝrwǝrdigar!»□ ■

19 — Xuning üqün hulasǝm xuki, yat ǝlliklǝr arisidin towa ⱪilip Hudaƣa etiⱪad baƣliƣanlarƣa awarǝ-eƣirqilik selip ⱪoymasliⱪimiz kerǝk; 20 pǝⱪǝt ularƣa: «Butlarƣa atilip bulƣanƣan nǝrsilǝrni yeyixtin, jinsiy buzuⱪluⱪtin, ⱪanni wǝ boƣup soyulƣan ⱨaywanlarning gɵxliridinmu yeyixtin neri bolunglar» dǝp tapilap, bir parqǝ hǝt yazayli. □ ■ 21 Qünki ⱪǝdimki dǝwrlǝrdin tartip ⱨǝr xǝⱨǝrdǝ xabat künidǝ sinagoglarda Musa pǝyƣǝmbǝrning eytⱪanliri oⱪulup, uning kɵrsǝtmiliri ɵgitilip kǝlgǝn.□

Yǝⱨudiy ǝmǝs etiⱪadqilarƣa yezilƣan hǝt

22 Xuning bilǝn rosullar, aⱪsaⱪallar, xundaⱪla Yerusalemdiki pütkül jamaǝttikilǝr ɵz arisidin birnǝqqǝ adǝmni tallap, ularni Pawlus wǝ Barnabas bilǝn billǝ Antakyaƣa ǝwǝtixni layiⱪ kɵrdi. Əslidǝ ⱪerindaxlar iqidǝ baxlamqi bolƣan Yǝⱨuda (Barsabas dǝpmu atilidu) bilǝn Silaslar buningƣa tallandi.

23 Hǝt bolsa ularƣa tapxuruldi, uningda mundaⱪ yezilƣanidi: — «I Antakya, Suriyǝ wǝ Kilikiyǝdǝ turuwatⱪan yat ǝllik ⱪerindaxlar, — Yerusalemdiki ⱪerindaxliringlardin, rosullar bilǝn aⱪsaⱪallardin silǝrgǝ salam!

24 Arimizdin bǝzi kixilǝr qiⱪip yeninglarƣa berip, sɵzliri bilǝn silǝrni biaramliⱪⱪa selip kɵnglünglarni parakǝndǝ ⱪilip ⱪoyƣanliⱪini angliduⱪ. Lekin biz ularƣa ⱨeqⱪandaⱪ sɵz-ǝmr ⱪilmiduⱪ. □ ■ 25 Xu sǝwǝbtin, biz bu ixta oylirimiz bir yǝrdin qiⱪⱪandin keyin, arimizdin tallanƣan birnǝqqǝylǝnni sɵyümlük Barnabas wǝ Pawlusimiz bilǝn billǝ yeninglarƣa ǝwǝtixni ⱪarar ⱪilduⱪ. 26 Bu ikkiylǝn Rǝbbimiz Əysa Mǝsiⱨning nami üqün ⱨayatini hǝtǝrgǝ tǝwǝkkül ⱪilƣan kixilǝrdur. ■ 27 Xunga biz Yǝⱨuda bilǝn Silasni yazƣanlirimizni silǝrgǝ ɵz aƣzi bilǝnmu sɵzlǝp bǝrsun dǝp, yeninglarƣa ǝwǝttuⱪ. 28 Gǝpning poskallisiƣa kǝlsǝk, Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa, xundaⱪla bizlǝrgimu xu layiⱪ kɵrüngǝnki, tɵwǝndiki zɵrür bolƣan ixlardin sirt, silǝrgǝ ⱨeqⱪandaⱪ baxⱪa ixni yüklimǝslikimiz kerǝk: 29 — Butlarƣa atalƣan nǝrsilǝrdin, ⱪanni wǝ boƣup soyulƣan ⱨaywanlarning gɵxliridin yeyixtin wǝ jinsiy buzuⱪluⱪtin neri bolux — silǝr muxu birnǝqqǝ ixtin saⱪlansanglar, yahxi ⱪilƣan bolisilǝr.

Aman-hatirjǝm bolunglar!»■

30 Xundaⱪ ⱪilip, ular ⱪerindaxlar tǝripidin yolƣa selinip, Antakyaƣa bardi. U yǝrdǝ pütün jamaǝttikilǝrni yiƣip, hǝtni ularƣa tapxurdi. □ 31 Ular hǝtni oⱪup, uningdin bolƣan riƣbǝt-tǝsǝllidin zor xadlandi. 32 Yǝⱨuda wǝ Silaslar ɵzlirimu pǝyƣǝmbǝrlǝrdin bolup, ⱪerindaxlarni nurƣun sɵz-nǝsiⱨǝtlǝr bilǝn riƣbǝtlǝndürüp, ularni ⱪuwwǝtlǝndürdi. 33 Yǝⱨuda wǝ Silaslar u yǝrdǝ bir mǝzgilni ɵtküzgǝndin keyin, Antakyadiki ⱪerindaxlarning sǝpirigǝ amanliⱪ tiligǝn ⱨalda uzitixi bilǝn, ular ɵzlirini ǝwǝtkǝn Yerusalemdikilǝrning ⱪexiƣa ⱪaytti. □ 34-35 Lekin Pawlus wǝ Barnabas Antakyada ⱪelip, baxⱪa nurƣun ⱪerindaxlarning ⱨǝmkarliⱪida tǝlim berip Rǝbning sɵz-kalamidiki hux hǝwirini jakarlap turdi.

Pawlus bilǝn Barnabasning ayrilip ketixi

36 Lekin yǝnǝ birnǝqqǝ künlǝrdin keyin Pawlus Barnabasⱪa:

Biz burun Rǝbning sɵz-kalamini yǝtküzgǝn ⱨǝmmǝ xǝⱨǝr-yezilarƣa berip, ⱪerindaxlarning yeniƣa berip, ⱨalini sorap kelǝyli, — dedi.

37 Barnabas bolsa Yuⱨanna (Markusmu deyilidu)ni billǝ elip barmaⱪqi bolƣanidi. ■ 38 Biraⱪ Pawlus aldinⱪi ⱪetim Pamfiliyǝ ɵlkisidǝ ulardin ayrilip kǝtkǝn, Rǝbning hizmitidǝ ular bilǝn billǝ dawamliⱪ sǝpǝr ⱪilmiƣan Markusni yǝnǝ elip berixni aⱪilanilik ǝmǝs dǝp ⱪaridi. □ 39 Xuning bilǝn ikkiylǝn otturisida bǝk kǝskin ihtilap bolup, ahir berip ular bir-biridin ayrilip ketixti. Barnabas Markusni elip, kemigǝ olturup Siprus ariliƣa kǝtti. 40 Pawlus bolsa Silasni tallidi; ⱪerindaxlarning ikkiylǝnni Hudaning xapaitigǝ amanǝt ⱪilixi bilǝn u ikkisi yolƣa qiⱪti. □ 41 U ǝmdi Suriyǝ wǝ Kilikiyǝ ɵlkilirini arilap ɵtüp, ⱨǝrⱪaysi jaylarda jamaǝtlǝrni ⱪuwwǝtlǝndürdi.

□15:1 «Silǝr Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan yosun boyiqǝ hǝtnǝ ⱪilinixni ⱪobul ⱪilmisanglar, ⱪutⱪuzulmaysilǝr!» — Yǝⱨudiyǝdin kǝlgǝnlǝr alliⱪaqan sünnǝt ⱪilinƣan Yǝⱨudiylar, ǝlwǝttǝ.

■15:1 Yar. 17:10; Law. 12:3; Gal. 5:2.

■15:2 Gal. 2:1.

□15:3 «ǝllǝrningmu towa ⱪilip...» — «ǝllǝr» yǝnǝ «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr» degǝn mǝnidǝ. «ǝllǝrningmu towa ⱪilip etiⱪad yoliƣa kirgǝnliki...» — muxu yǝrdǝ grek tilida: «towa ⱪilip etiⱪad yoliƣa kirix» degǝn ibarǝ pǝⱪǝt birla sɵz «burulux» bilǝn ipadilinidu.

■15:7 Ros. 10:20; 11:12.

■15:8 1Tar. 28:9; 29:17; Zǝb. 7:9; Yǝr. 11:20; 17:10; 20:12.

■15:9 Ros. 10:43, 44.

■15:10 Mat. 23:4.

□15:11 «Əmdiliktǝ, biz bolsaⱪ Rǝb Əysaning meⱨir-xǝpⱪitigǝ tayinip ularƣa ohxax ⱪutⱪuzulimiz, dǝp ixinimiz» — bu ayǝttiki «biz» Yǝⱨudiy etiⱪaqilarni, «ular» Yǝⱨudiy bolmiƣan etiⱪadqilarni kɵrsitidu.

■15:11 Əf. 2:8; Tit. 3:4.

□15:14 «Ximeon» —Petrusning aramiy tilidiki ismi («Simon» bolsa uning ibraniy tilidiki xǝklidur). «Hudaning yat ǝlliklǝrnimu baxtinla xapaǝt bilǝn yoⱪlap, ularning arisidin Ɵz nami üqün bir hǝlⱪ qiⱪiridiƣanliⱪi» — «xapaǝt bilǝn yoⱪlax» grek tilida pǝⱪǝt «yoⱪlax» degǝn sɵzla bilǝn ipadilinidu.

□15:17-18 «Xundaⱪ ⱪilip, jaⱨandiki baxⱪa insanlarmu, yǝni Mening namim bilǝn atalƣan barliⱪ ǝllǝr...» — «jaⱨandiki baxⱪa insanlar» Yǝⱨudiy hǝlⱪidin baxⱪa barliⱪ ǝllǝrni kɵrstidu. «Mening namim bilǝn atalƣan barliⱪ (yat) ǝllǝr» «Ɵz hǝlⱪim boluxⱪa qaⱪirƣan yat ǝllǝr» yaki «Mǝn igidarqiliⱪ ⱪilƣan barliⱪ ǝllǝr» degǝnlǝrni bildüridu. «Muxu ixlardin keyin, mǝn ⱪaytip kelip, Dawutning yiⱪilƣan qedirini yengibaxtin ⱪurup tiklǝymǝn... xundaⱪ ⱪilip, jaⱨandiki baxⱪa insanlarmu, yǝni Mening namim bilǝn atalƣan barliⱪ ǝllǝr Meni izdǝp tapidu» — (16-17-ayǝt) bu nǝⱪil kǝltürülgǝn bexarǝtlǝr «Am.» 9:11-12 wǝ «Yǝx.» 45:21din elinƣan. Yaⱪup bu bexarǝtlǝrni «Septuagint» LXX degǝn grek tilidiki tǝrjimisidin alƣan. «Amos»tiki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

■15:17-18 Am. 9:11,12.

□15:20 «Butlarƣa atilip bulƣanƣan nǝrsilǝr» — grek tilida «Butlardin bulƣanƣan nǝrsilǝr» degǝn bilǝn ipadilinidu; «nǝrsilǝr» bǝlkim gɵx wǝ ⱨǝrhil yemǝk-iqmǝkni kɵrsǝtsǝ kerǝk. Greklǝr arisida «awwal butlarƣa atalƣan» yemǝklikni yeyix «sawabliⱪ ix» yaki «ⱪutluⱪ ix» dǝydiƣanlar kɵp idi.

■15:20 Yar. 9:4; Mis. 20:3; 1Kor. 8:1; 10:20; 1Tes. 4:3.

□15:21 «Butlarƣa atilip bulƣanƣan nǝrsilǝrni yeyixtin, jinsiy buzuⱪluⱪtin, ⱪanni wǝ boƣup soyulƣan ⱨaywanlarning gɵxliridinmu yeyixtin neri bolunglar ...» — (20-ayǝt) muxu üq pǝrⱨiz Tǝwrat ⱪanunidin elinƣan. Etiⱪad ⱪilƣan yat ǝllǝrning bularƣa riayǝ ⱪilixi ularning nijatliⱪⱪa erixixi üqün ǝmǝs, bǝlki («jinsiy buzuⱪluⱪtin ... neri bolunglar»tin baxⱪa) etiⱪad ⱪilƣan Yǝⱨudiylar jamaǝtkǝ ⱪatnixixida ularning aldida putlikaxang bolmasliⱪi, Yǝⱨudiy ǝmǝs ⱪerindaxliri bilǝn arilixixi asan ⱪilinsun üqün degǝn mǝⱪsǝt bilǝn tapxurulƣan (21-ayǝttin rosullarning bu mǝⱪsiti oquⱪ kɵrünidu; «1Kor.» 10:14-11:1nimu kɵrüng).

□15:24 «... Silǝrni biaramliⱪⱪa selip kɵnglünglarni parakǝndǝ ⱪilip ⱪoyƣanliⱪini angliduⱪ. Lekin biz ularƣa ⱨeqⱪandaⱪ sɵz-ǝmr ⱪilmiduⱪ» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu yǝrdǝ: «... Silǝrni biaramliⱪⱪa selip, sünnǝt ⱪobul ⱪilixinglar, Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixinglar kerǝk dǝp kɵnglünglarni parakǝndǝ ⱪilip ⱪoyƣanliⱪini angliduⱪ» deyilidu.

■15:24 Gal. 2:4.

■15:26 Ros. 13:50; 14:19.

■15:29 Yar. 9:4; Mis. 20:3; Law. 17:14; 1Kor. 8:1; 1Tes. 4:3.

□15:30 «xundaⱪ ⱪilip, ular ⱪerindaxlar tǝripidin yolƣa selinip...» — grek tilida «xundaⱪ ⱪilip, ular ularning tǝripidin yolƣa selinip...».

□15:33 «Yǝⱨuda wǝ Silaslar u yǝrdǝ bir mǝzgilni ɵtküzgǝndin keyin» — «Yǝⱨuda wǝ Silaslar» grek tilida «ular».

■15:37 Mis. 20:3.

□15:38 «Rǝbning hizmitidǝ ular bilǝn billǝ dawamliⱪ sǝpǝr ⱪilmiƣan Markus...» — muxu yǝrdǝ «Rǝbning hizmitidǝ» grek tilida pǝⱪǝt «hizmǝttǝ» deyilidu.

□15:40 «Pawlus bolsa Silasni tallidi; ⱪerindaxlarning ikkiylǝnni Hudaning xapaitigǝ amanǝt ⱪilixi bilǝn u ikkisi yolƣa qiⱪti» — Pawlus wǝ Barnabas nemǝ üqün bir-biridin ayrildi? Ⱪaysisining ⱪarari toƣra? «Ⱪoxumqǝ sɵzimiz»dǝ bu mǝsilǝ toƣrisida azraⱪ tohtilimiz.