13
Aluwaluwa Tabuna Banabasi ke Saulo givenuwadadanedi.
Aku Anitiyoki wagaine tovetumagana adiyoo wagaidiya Yaubada bonana anafalofita kaduwe tovewalayavo imiyamiya, badiyavo Banabasi, ke Simiyoni kaduwe ivewagana Kadibowa, ada Luisiyasi banae kwana Sailini, ada kaduwe Maneyeni banae Elodi Galili anatoveimeya nodi ivetubutubulakata, ada kadu Saulo. Tova seyana Kauveya wagaine ioduodu kaduwe kani iloilovau aku Aluwaluwa Tabuna givonedi, “Gugai seyana faina Banabasi ke Saulo gavenuwadadanedi, e ada Iya faikuya adiselu wana seliyedi.” Gug 9:15 Ada kani anailova ke veoveola giavaina, nimadi isedi wagaidiya ke iimilidi.Gug 6:6
Banabasi ada Saulo imula anayegana Saifilasi wagaine ilumamala.
Ada Aluwaluwa Tabuna Banabasi ke Saulo giimilidi ada itauya, melala anayegana Selusiya wagaine iobu, ada waka wagaine iyage inau imula seyana anayegana Saifilasi wagaine. Ada iyegemona melala anayegana Salamisi wagaine, wadedeku meIsileli yadi manuwa ebavewala wagaidiya Yaubada yana vona ilumamalena. Iyoni MalikaGug 12:12 banae nodi ielai aditoleme faina.
Ada imula anaebavevuvu wagaine itauya, ada inau imula anamelala lakaidi moyaidi wagaidiya ke iyegemona melala lakaina Pafosi wagaine. Wadedeku-deya tokwelikweli seyana gimiyamiya ani inuwagana, banae anayegana Ba-Yeisu,**Ba-Yeisu anakivila ani ‘Yeisu Natuna’. Ba-Yeisu-nai tamana anayegana Yeisu, aku banae keke yada Kauveya Yeisu Keliso aku kadu kaliva seyana. Tayuwe tova-nai wagaine tamo ina ke tama ani natudi kaliva ina vewagana Yeisu. kwana Isileli. Ani givona vaita banae Yaubada yana falofita aku givefwayafwaya. Ada banae ani imula-nai anatoveimeya tubuiyana seyana, bana anayegana Sediyasi Paulosi, banae alaalamanina. Ani toveimeya-nai Banabasi ke Saulo gidouwedi, faina nuwanuwana Yaubada yana vona gina nogalina. Aku Ba-Yeisu, anayegana anavelu Elimasi, anakivila vona Giliki wagaine ‘tokwelikweli’, ani banae Banabasi ke Saulo givenibainedi, faina keke nuwanuwana toveimeya-nai Yeisu gina vetumagane. Taidei anafaiweya gidewa e ada Saulo, kaduwe anayegana anavelu Paulo,**Yegana-nai Saulo ani vona Ibeliu ada Paulo ani vona Giliki, aku adikivila seyana. Tova-nai Paulo ginau Giliki anafafali wagaidiya, anayegana vona Giliki wagaine giinanana. Aku Isileli anafafali wagaidiya, anayegana vona Ibeliu wagaine giinanana. banae Aluwaluwa Tabuna wagaine gimagaGug 4:8 ayo tokwelikweli-nai giitaitadonena 10 ada givona, “Oye Seitani natuna. Dewa moyaina yegayegadi Yaubada matane ani o uvenibainedi! Oyeni ani tovefwayafwaya kaduwe kaliva koyo. Tova moyaina Kauveya yana wai tunutunugina ani ukikivebalana. 11 E ada una nogalina. Kauveya bademowa nimana gisena wagainiya, ada o una vematakoyo ke kauwana yana malina keke unaita. Tova maufona wagaine taidei anafaiweya una miyamiya.”
Givona awana giabodana, au Elimasi matana giveowaowa ke giyuyuvana, ada gikibatabatama gaito tamo nimane gidaabi gida nauwe. 12 Ada toveimeya giitana gavana giyegemona, ada Kauveya Yeisu givetumaganena. Faina yana vewala Paulo ke Banabasi ivewavewalena ani bademowa ginoganogalina wagaine, meyana gisidobodobona.
Banabasi ke Paulo ilumamala Anitiyoki, Pisidiya yana ebaveimeya wagaine.
13 Aku Paulo tubuiyanavo nodi Pafosi-deya waka wagaine iyage ada inau melala Pega, tainei Pamifiliya anafafali wagaine. Ada wadedeku Iyoni Malika gimadusegedi ke giyewana Yelusalema. 14 Ada Pega isegena aku inau Anitiyoki wagaine, melala-nai Pisidiya anafafali wagaine. Ada Sabate wagaine iluku manuwa ebavewala wagaine ivetoga. 15 Ada manuwa ebavewala anatonagonayavo Mosese yana veimeya ke kaduwe falofita yadi vetokiluma wagaidiya iveyawadi. Ada muline matawa iimilina Paulo ke Banabasi wagaidiya, ivona, “Tubuiyameyavo, kai tamo vona asevatu wagaimiya kaliva faidiya aga wana ifufuyena.”
16 Ada Paulo gimididi nimane giluawatadi ada givona, “Tubuiyakuweyavo imi meIsileli kaduwe imi keke meIsileli aku wa yami matauta Yaubada wavemoimoinena, ani yaku ifufu wana nogalina. 17 Ide meIsileli yada Yaubada ani tamadeyavo nagona givenuwadadanedi ada adiyoo gikiveinalina tova-nai iveawawala Itipita wagaine. Muliya Yaubada yana toyogina lakaina wagaine givagauledi ada fafali-nai wagaine giyegemonedi.Iyeg 6:6, 12:51 18 Ada fafali kavovona wagaine giwaliwaliyedi ada yadi vologilogi malamala foti (40) wagaidiya giatuvefailedi.Iyeg 16:35 19 Muliya ielai Kenani wagaine ada Yaubada fafali lakaidi adiyoo seveni giluveyawaliyedi2Vei 7:1-6 aku babi-dina giveledi yana kalivayavo yadi babi. 20 Ada taidei gaitoma-dina matatabuna iyegemona malamala fowa analedi fifiti (450) wagaidiya. Muliya Yaubada aditoveimeya gisedi analaba Samuwela falofita yana toveya.
21 “Tayuwe tova-nai wagaine iveola kini faine,1Sam 8:5,19 e ada Yaubada Saulo giveledi yadi kini.1Sam 9:14-27, 10:1 Banae Kisa natuna, Beniyamina unumina anakaliva. Ada malamala foti wagaine giveimeyedi. 22 Aku muliya Yaubada Saulo yana ebaveimeya givaiyavulena1Sam 13:14, 15:23-28 aku Deivida gisena yadi kini. Ada taidei anafaiweya Yaubada givona banae faine, givona, ‘Gaitanuwagana Deivida Iyese natuna ani banae yana dewa yaku nuwanuwa anafaiweya, e ada nuwaku giabina. Gavana Iya nuwanuwaku gina gugai ani mamauwe gina gugaiyena.’1Sam 13:14, 16:1 Taidei anafaiweya Yaubada givona.
23 “Ada tuwai-moena Yaubada givonadabadabaAis 11:1 vaita Deivida yana tubudelideli wagaine-deya aimo Tokibababala gina aliyena Isileli wagaine. E ada giyegemona anafaiweya, Banae Yeisu. 24 Ada Yeisu aimo yana gugai keke gida vevuvu wagaine, Iyoni meIsileli moyaidi wagaidiya gimadu lumamala vaita yadi gugai koyodi wagaidiya ina nuwavilana ke ina babitaiso.Mad 3:1-2, Mak 1:4, Luk 3:3 25 Ada Iyoni yana gugai gida luyabuna ani kaliva givonedi, givona, ‘Imi wanuwanuwa Iya vaita gaito? Iya keke kaliva-nai wabodabodana, keke.Iyo 1:20 Aku kaliva seyana mulikuya gielaelai ani Banae lakai-moena aku Iyayeku kwamana kabisoku. E ada keke akulauboda Bana wagaine gana vetogugai ke anaageyafayafa anabulava gana kiyavu.’ Mad 3:11, Mak 1:7, Luk 3:16, Iyo 1:27
26 “Tubuiyakuweyavo, imi Ebelaamo yana tubudelideli, kaduwe imi keke meIsileli aku wa yami matauta Yaubada wavemoimoinena, ani wana nogalina. Ide wagaideya valeya taidei Yaubada yana kibababala faina bademowa giimilina. 27 Aku meYelusalema aditoveimeyayavo nodi Yeisu ibavuyena.2Kol 3:14-15 Keke ida alamane vaita Banae adiTokibababala, kaduwe falofita yadi vona ani keke ananuwanuwa ida alamane, vona-nai Sabate seyana seyana iveyaveyawana kaliva wagaidiya. Taidei faina Yeisu iawavekoyoyena. E ada falofita-dina yadi vona badi ibavuyena ani velemoena badi yadi dewa faina iluveyegemonina. 28 Ada keke tamo yana koyona ida nuwaga ke ida luvealika faina,Mad 27:22-23, Luk 23:13-15 aku Pailato iveolena ke banae gina veimeye ina luvealikana.Mak 14:55, 15:13-14, Luk 23:16-23, Iyo 19:6-16 29 Ada Yaubada yana vona tuwaina-moena Yeisu faine Buki Tabu wagaine ivetokilumina anafaiweya, badi meIsileli bademowa igugaiye-yabuna, ada muliya anatomuliya vovona kelose wagaine ikakilina ada didikula wagaine isena.Mad 27:59-60, Mak 15:42-46, Luk 23:50-53, Iyo 19:38-42 30 Aku Yaubada alikeya gisiveyawana,Gug 2:24 31 ada yadayada moyaina wagaidiya giyegeyegemona badi gavega ikwayabuna Galili wagaine inaunau Yelusalema.Gug 1:3 Badiyavo tova taidei yana toawatalatalaina meIsileli wagaimeya.Gug 1:8
32 “Aku ime idedeku aelai ke imi wagaimiya valeya iwakana ana awatalatalainena. Tainei valeya-nai ani tuwaina Yaubada gavaiyamu tamadeyavo nagona wagaidiya givonadabadaba anafaiweya, 33 malinai giyegemona velemoena ide meIsileli tubudelideli faideya. Faina Yaubada Yeisu alikeya gisiveyawana, ada taidei anafaiweya yana vonadabadaba giyegemona velemoena. Anafaiweya Same daba tu wagaine ivetokilumina, givona,
 
‘Oyeni ani Iya Natuku.
Malinai Iya gavetama O wagainiya.’Sam 2:7, Ibel 1:5, 5:5
 
34 Yaubada Yeisu alikeya gisiveyawana ada keke gina alika-vagila ayo vovona gina abudali, anafaiweya Yaubada givona,
 
‘Tuwai-moena Iya Deivida gavonadabadabayena vaita
gaitoma tulina tulina iwaka-vagaidi ke tabutabudi wagaidiya gana awanuwakabubuyena,
ada taidei yaku vonadabadaba-dina ani wa adivetumagana.
Ada gaitoma-dina wagaidiya bana gavonadabadabayena ani kadu imi wagaimiya gavonadabadaba.’Sam 55:3
 
35 Kaduwe Deivida givona Yaubada wagaine Same anadaba tulina wagaine, givona,
 
‘Keke una awaege ya Kaliva Tabutabuna vovona gina abudali.’Sam 16:10
 
36 Taidei vona-nai ani keke Deivida faine gidavona, faina bana wayawaina anatoveya ani gavaiyamu Yaubada giveimeya anafaiweya, au gigugaiyena. Ada muliya gialika ada tamanavo lilivadiya itavuna ke vovona giabudalina.1Kin 2:10, Gug 2:29 37 Aku Banae-nai Yaubada alikeya gisiveyawana, ani keke gida alika-vagila-yo vovona gida abudali.
38 “E ada tubuiyakuweyavo, nuwanuwaku wana alamane-dewedewena vaita Banae Yeisu wagaine yami koyona adivenuwaega wana vaina.Gug 10:43 Taidei aawatalatalainena wagaimiya. 39 Bana Yeisu wagaine, badi gavega ina vetumaganena ani yadi koyona matatabuna Yaubada gina venuwaegena ke ginasedi yegayegadi Banae matane.Lom 10:4 Aku Mosese yana veimeya wagaine, keke amifaiweya yami yegayegana Yaubada matane wana nuwaga.Lom 2:13, 3:20, 8:3, Gal 2:16, 3:11, Efes 2:9, 2Tim 1:9, Tai 3:5 40 Taidei faina wana itaveyabimi aenanai gavana falofita tuwaina ivonayena ani imi wagaimiya gina yegemona. 41 Vona-nai givona,
 
‘Imi toawaveleiga wana nogalina!
Yaumi gina lovoga ada wanakwa,
faina wayawaimi anatoveya gugai seyana gana gugaiyena.
Kai tamo gaito gugai-nai imi wagaimiya gina awatalatalainena,
au keke-mowa wana vetumagane.’ ” Ais 29:14, Abak 1:5
 
42 Tova-nai Paulo gilumamala giavaina, Banabasi nodi iyegeyegemona manuwa ebavewala wagaine, ani kaliva iveoledi toyogina vaita Sabate gielaelai kaduwe inayewa-vagila ke vewala taidei kaduwe ina ifufuyena. 43 Ada kaliva moyaidi manuwa ebavewala wagaine bademowa iyegemona-yabu, ada meIsileli tufona moyaidi ke kaduwe badi keke meIsileli aku meIsileli yadi tafalolo wagaine iawaegedi ke Yaubada wagaine ioduodu, ani badi nodi Paulo ke Banabasi imuliyedi. Ada Paulo ke Banabasi nodi iifufu ada ivona asevatudi ke Yaubada yana lemeya ke yana nuwadogeya ina tunutunuvala wagaine.
44 Ada Sabate anavelu wagaine melala-nai anatomiya moyai-moedi ivagauta ke Kauveya yana vona ina nogala. 45 Aku meIsileli kaliva lakaidiyavo iitadi yoo lakaina ani keke badi wagaidiya ida nauna aku aiyada inaunau Paulo ke Banabasi ivanevanenegedi, e ada iveumagigi lakai-moena.Gug 17:5 Ada Paulo yana vona iawavefwayafwayayena ada ivona awadamanena.
46 Aku Paulo ke Banabasi wa yadi asevatu ivonedi, “Gilubodana Yaubada yana vona anamadu awatalatalainena imi meIsileli wagaimiya. Aku vona-nai ani wadibusoyogena, ada taidei wagaine taumiyavo waseyegemonemi vaita keke amilauboda ke yawai-vagata wana nuwaga.Mad 21:43, Gug 18:6 Taidei faina ani au imiyavo wana miyamiya aku ime ananau badi keke meIsileli wagaidiya ana lumamala. 47 Ananau wagaidiya faina Kauveya veimeya givelema, givona,
 
‘Oyeni gaimilini ke badi keke meIsileli wagaidiya malina una nauwena,
e ada o wagainiya tomiyababi matatabudi adifaiweya kibababala ina nuwagana.’ ” Ais 42:6, 49:6, Luk 2:32
 
Taidei anafaiweya Kauveya giveimeyema.
48 Aku badi keke meIsileli yadi vona inogalina ada ivemwamwala-mowa, ivonavona, “Kauveya yana vona iwaka-vagaina.” Ada badi gavega Yaubada givenuwadadanedi ke yawai-vagata ina nuwagana ani ivetumaganena.
49 Ada tayuwe fafali-nai matatabuna wagaine Kauveya yana vona iifufuyedadanena ada kaliva moyaidi inogalina. 50 Aku meIsileli imididi ke badi melala-nai anatonagonayavo kadu vevine adiyegana lakaidi badi Yaubada anatooduoduyavo, ani isibaledi ke iivenuwanuwadi toyogina. E ada Paulo ke Banabasi ivenibainedi ada yadi fafali wagaine ivenegadi. 51 Aku Paulo ke Banabasi melala-nai anasivu agediya ivatuegegena, wada iyaiyaya seyana aimo Yaubada yana matavuloga wagaidiya faina. E au inau Ikoniyamu wagaine.Mad 10:14-15, Mak 6:11, Luk 9:5, 10:8-12 52 Aku tonogalayavo Anitiyoki wagaine Aluwaluwa Tabuna wagaine imaga ada ivemwamwala lakaina.

13:2 Gug 9:15

13:3 Gug 6:6

13:5 Gug 12:12

**13:6 Ba-Yeisu anakivila ani ‘Yeisu Natuna’. Ba-Yeisu-nai tamana anayegana Yeisu, aku banae keke yada Kauveya Yeisu Keliso aku kadu kaliva seyana. Tayuwe tova-nai wagaine tamo ina ke tama ani natudi kaliva ina vewagana Yeisu.

**13:9 Yegana-nai Saulo ani vona Ibeliu ada Paulo ani vona Giliki, aku adikivila seyana. Tova-nai Paulo ginau Giliki anafafali wagaidiya, anayegana vona Giliki wagaine giinanana. Aku Isileli anafafali wagaidiya, anayegana vona Ibeliu wagaine giinanana.

13:9 Gug 4:8

13:17 Iyeg 6:6, 12:51

13:18 Iyeg 16:35

13:19 2Vei 7:1-6

13:21 1Sam 8:5,19

13:21 1Sam 9:14-27, 10:1

13:22 1Sam 13:14, 15:23-28

13:22 1Sam 13:14, 16:1

13:23 Ais 11:1

13:24 Mad 3:1-2, Mak 1:4, Luk 3:3

13:25 Iyo 1:20

13:25 Mad 3:11, Mak 1:7, Luk 3:16, Iyo 1:27

13:27 2Kol 3:14-15

13:28 Mad 27:22-23, Luk 23:13-15

13:28 Mak 14:55, 15:13-14, Luk 23:16-23, Iyo 19:6-16

13:29 Mad 27:59-60, Mak 15:42-46, Luk 23:50-53, Iyo 19:38-42

13:30 Gug 2:24

13:31 Gug 1:3

13:31 Gug 1:8

13:33 Sam 2:7, Ibel 1:5, 5:5

13:34 Sam 55:3

13:35 Sam 16:10

13:36 1Kin 2:10, Gug 2:29

13:38 Gug 10:43

13:39 Lom 10:4

13:39 Lom 2:13, 3:20, 8:3, Gal 2:16, 3:11, Efes 2:9, 2Tim 1:9, Tai 3:5

13:41 Ais 29:14, Abak 1:5

13:45 Gug 17:5

13:46 Mad 21:43, Gug 18:6

13:47 Ais 42:6, 49:6, Luk 2:32

13:51 Mad 10:14-15, Mak 6:11, Luk 9:5, 10:8-12