Bu ayǝtning mǝzmuni birnǝqqǝ sahta tǝlimgǝ ⱪarita rǝddiyǝ berixtur. Muǝllip ⱪǝt’iylik bilǝn xuni ispatlimaⱪqiki: (1) Əysa Mǝsiⱨ ⱨǝⱪiⱪiy insan bolup tuƣuldi; (2) ⱨǝⱪiⱪiy insan bolup, Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝr tǝripidin suda qɵmüldürüldi; (3) ⱨǝⱪiⱪiy insan bolup kresttǝ ɵldi. Bu rǝddiyining tǝpsilatliri üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ sǝl tohtilimiz. 7 Qünki Uning toƣruluⱪ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar: —□«Qünki Uning toƣruluⱪ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar...» — «Uning toƣruluⱪ» — Mǝsiⱨ toƣruluⱪ. 8 bular Roⱨ, su wǝ ⱪandin ibarǝttur. Bu üqining guwaⱨliⱪi birdur. □«bular Roⱨ, su wǝ ⱪandin ibarǝttur. Bu üqining guwaⱨliⱪi birdur» — bu ayǝt toƣruluⱪ wǝ 6-7-ayǝtlǝr üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz. Bir’az kona kɵqürülmilǝrdǝ: — «Qünki U toƣruluⱪ ǝrxtǝ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar: Bular Ata, Kalam wǝ Muⱪǝddǝs Roⱨtur; bu üqi birdur. (8) Yǝr yüzidǝ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar: Bular Roⱨ, su wǝ ⱪandin ibarǝttur. Bu üqining guwaⱨliⱪi ohxaxtur» deyilidu. 9 Əgǝr biz insanlarning guwaⱨliⱪini ⱪobul ⱪilsaⱪ, Hudaning guwaⱨliⱪi bularningkidin üstündur. Huda Ɵz Oƣli toƣrisida xundaⱪ guwaⱨliⱪ bǝrgǝn — 10 (Hudaning Oƣliƣa etiⱪad ⱪilƣan kixining iqidǝ xu guwaⱨliⱪ bardur; biraⱪ Hudaƣa ixǝnmigǝn kixi Uni yalƣanqi ⱪilƣan bolidu, qünki U Hudaning Ɵz Oƣlini tǝstiⱪliƣan guwaⱨliⱪiƣa ixǝnmigǝn) ■Yⱨ. 3:36; Rim. 8:16; Gal. 4:6. 11 guwaⱨliⱪ dǝl xudurki, Huda bizgǝ mǝnggülük ⱨayatni ata ⱪildi wǝ bu ⱨayatliⱪ Uning Oƣlididur. ■Yⱨ. 1:4. 12 Xunga Oƣulƣa igǝ bolƣan kixi ⱨayatliⱪⱪa igǝ bolƣan bolidu; Hudaning Oƣliƣa igǝ bolmiƣan kixi ⱨayatliⱪⱪa igǝ bolmiƣan bolidu.
«Ɵlümgǝ mǝⱨkum gunaⱨ» toƣruluⱪ «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■Qɵl. 15:30; 1Sam. 2:25; Mat. 12:31; Mar. 3:29; Luⱪa 12:10; Ibr. 6:4; 10:26; 2Pet. 2:2. 17 Ⱨǝmmǝ ⱨǝⱪⱪaniyǝtsizlik gunaⱨtur; wǝ ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilmaydiƣan gunaⱨmu bar. ■1Yuⱨa. 3:4. 18 Hudadin tuƣulƣuqining gunaⱨ sadir ⱪilmaydiƣanliⱪini bilimiz; qünki ǝslidǝ Hudadin tuƣulƣan Zat bundaⱪ kixini ⱪoƣdap ⱪalidu wǝ axu rǝzil uningƣa tegǝlmǝydu. □«Hudadin tuƣulƣuqining gunaⱨ sadir ⱪilmaydiƣanliⱪini bilimiz; qünki ǝslidǝ Hudadin tuƣulƣan Zat bundaⱪ kixini ⱪoƣdap ⱪalidu wǝ axu rǝzil uningƣa tegǝlmǝydu» — bizningqǝ «ǝslidǝ Hudadin tuƣulƣan Zat» Əysa Mǝsiⱨni kɵrsitidu. Muxu yǝrdǝ «tuƣulƣan» bǝlkim Mǝsiⱨning insan boluxⱪa tuƣuluxini kɵrsitixi kerǝk. Baxⱪa ikki hil tǝrjimisi bar: (1) «Hudadin tuƣulƣuqi bolsa (yǝni, etiⱪadqi), U (Huda) uni ⱪoƣdap ⱪalidu; (2) Hudadin tuƣulƣuqi ɵzini ⱪoƣdap ⱪalidu».
«axu rǝzil» — Iblisni kɵrsitidu. ■1Yuⱨa. 3:9. 19 Əmdi ɵzimizning Hudadin bolƣanliⱪimiz ɵzimizgǝ mǝlum; ǝmma pütkül dunya bolsa u rǝzilning ilkididur. 20 Yǝnǝ bizgǝ mǝlumki, Hudaning Oƣli dunyaƣa kǝldi wǝ Ⱨǝⱪiⱪiy Bolƣuqini tonuximiz üqün kɵnglimizni yorutti; wǝ biz Ⱨǝⱪiⱪiy Bolƣuqining Ɵzidǝ, yǝni Uning Oƣli Əysa Mǝsiⱨdǝ yaxawatimiz. U bolsa ⱨǝⱪiⱪiy Huda wǝ mǝnggülük ⱨayatliⱪtur!□«wǝ biz Ⱨǝⱪiⱪiy Bolƣuqining ɵzidǝ, yǝni Uning Oƣli Əysa Mǝsiⱨdǝ yaxawatimiz» — «ⱨǝⱪiⱪiy bolƣuqi» Hudani kɵrsitidu. «U bolsa ⱨǝⱪiⱪiy Huda wǝ mǝnggülük ⱨayatliⱪtur!» — Əysa Mǝsiⱨni kɵrsitidu (muⱪǝddǝs yazmilardiki ⱨeqⱪandaⱪ yǝrlǝrdǝ «Huda ⱨayatliⱪ» deyilmǝydu, lekin kɵp yǝrlǝrdǝ «Əysa Mǝsiⱨ ⱨayatliⱪtur», deyilidu. Mǝsilǝn «Yuⱨ.» 11:25, 14:6). ■Yǝx. 9:5; 44:6; 54:5; Luⱪa 24:45; Yⱨ. 20:28; Rim. 9:5; 1Tim. 3:16.
□5:1 «...wǝ tuƣdurƣuqi (Ata)ni sɵyidiƣan ⱨǝrbir kixi uningdin tuƣulƣuqinimu sɵyidu» — bu sɵz bǝlkim xu dǝwrdiki bir tǝmsil boluxi mumkin idi. «Uningdin tuƣulƣuqi»lar etiⱪadqi ⱪerindaxlarni kɵrsitidu.
■5:1 Yⱨ. 1:12.
■5:3 Mat. 11:29,30; Yⱨ. 14:15; 15:10.
□5:4 «Qünki Hudadin tuƣulƣanlarning ⱨǝmmisi bu dunya üstidin ƣǝlibǝ ⱪilidu; wǝ dunyaning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilƣuqi küq — dǝl bizning etiⱪadimizdur» — «bu dunya» muxu yǝrdǝ Hudaƣa ⱪarxi qiⱪidiƣan pütkül dunyadiki etiⱪadsizlarni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. Qünki ǝmǝliyǝttǝ «bu dunyadikilǝr» Xǝytanning ilkidǝ mǝrkǝzlǝxkǝn, Hudaƣa ⱪarxi bir tüzümdur.
■5:4 Yⱨ. 16:33.
■5:5 1Kor. 15:57; 1Yuⱨa. 4:15.
□5:6 «U bolsa su wǝ ⱪan arⱪiliⱪ kǝlgǝn zat, yǝni Əysa Mǝsiⱨdur; Uning kelixi pǝⱪǝt su bilǝnla ǝmǝs, bǝlki ⱪan bilǝnmu idi. Wǝ bu ixlarƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bolsa Roⱨtur, qünki Roⱨ Ɵzi ⱨǝⱪiⱪǝttur» — «Roⱨ» — Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨini kɵrsitidu. Bu ayǝtning mǝzmuni birnǝqqǝ sahta tǝlimgǝ ⱪarita rǝddiyǝ berixtur. Muǝllip ⱪǝt’iylik bilǝn xuni ispatlimaⱪqiki: (1) Əysa Mǝsiⱨ ⱨǝⱪiⱪiy insan bolup tuƣuldi; (2) ⱨǝⱪiⱪiy insan bolup, Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝr tǝripidin suda qɵmüldürüldi; (3) ⱨǝⱪiⱪiy insan bolup kresttǝ ɵldi. Bu rǝddiyining tǝpsilatliri üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ sǝl tohtilimiz.
□5:7 «Qünki Uning toƣruluⱪ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar...» — «Uning toƣruluⱪ» — Mǝsiⱨ toƣruluⱪ.
□5:8 «bular Roⱨ, su wǝ ⱪandin ibarǝttur. Bu üqining guwaⱨliⱪi birdur» — bu ayǝt toƣruluⱪ wǝ 6-7-ayǝtlǝr üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz. Bir’az kona kɵqürülmilǝrdǝ: — «Qünki U toƣruluⱪ ǝrxtǝ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar: Bular Ata, Kalam wǝ Muⱪǝddǝs Roⱨtur; bu üqi birdur. (8) Yǝr yüzidǝ üq guwaⱨliⱪ bǝrgüqi bar: Bular Roⱨ, su wǝ ⱪandin ibarǝttur. Bu üqining guwaⱨliⱪi ohxaxtur» deyilidu.
■5:10 Yⱨ. 3:36; Rim. 8:16; Gal. 4:6.
■5:11 Yⱨ. 1:4.
■5:13 Yⱨ. 20:31.
■5:14 Yǝr. 29:12; Mat. 7:8; 21:22; Mar. 11:24; Luⱪa 11:9; Yⱨ. 14:13; 15:7; 16:24; Yaⱪ. 1:5; 1Yuⱨa. 3:2.
□5:16 «Birsi ⱪerindixining ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilmaydiƣan bir gunaⱨ sadir ⱪilƣanliⱪini kɵrsǝ, uning üqün dua ⱪilsun; wǝ Huda ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilmaydiƣan gunaⱨ sadir ⱪilƣanlar üqün uningƣa ⱨayatliⱪ ata ⱪilidu. Ɵlümgǝ mǝⱨkum gunaⱨmu bardur. Uning toƣrisidin tilisun, demǝymǝn» — «wǝ Huda ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilmaydiƣan gunaⱨ sadir ⱪilƣanlar üqün uningƣa ⱨayatliⱪ ata ⱪilidu» yaki «wǝ Huda ularƣa (yǝni gunaⱨ sadir ⱪilƣanlarƣa) ⱨayatliⱪ ata ⱪilidu». «Ɵlümgǝ mǝⱨkum gunaⱨ» toƣruluⱪ «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
■5:16 Qɵl. 15:30; 1Sam. 2:25; Mat. 12:31; Mar. 3:29; Luⱪa 12:10; Ibr. 6:4; 10:26; 2Pet. 2:2.
■5:17 1Yuⱨa. 3:4.
□5:18 «Hudadin tuƣulƣuqining gunaⱨ sadir ⱪilmaydiƣanliⱪini bilimiz; qünki ǝslidǝ Hudadin tuƣulƣan Zat bundaⱪ kixini ⱪoƣdap ⱪalidu wǝ axu rǝzil uningƣa tegǝlmǝydu» — bizningqǝ «ǝslidǝ Hudadin tuƣulƣan Zat» Əysa Mǝsiⱨni kɵrsitidu. Muxu yǝrdǝ «tuƣulƣan» bǝlkim Mǝsiⱨning insan boluxⱪa tuƣuluxini kɵrsitixi kerǝk. Baxⱪa ikki hil tǝrjimisi bar: (1) «Hudadin tuƣulƣuqi bolsa (yǝni, etiⱪadqi), U (Huda) uni ⱪoƣdap ⱪalidu; (2) Hudadin tuƣulƣuqi ɵzini ⱪoƣdap ⱪalidu». «axu rǝzil» — Iblisni kɵrsitidu.
■5:18 1Yuⱨa. 3:9.
□5:20 «wǝ biz Ⱨǝⱪiⱪiy Bolƣuqining ɵzidǝ, yǝni Uning Oƣli Əysa Mǝsiⱨdǝ yaxawatimiz» — «ⱨǝⱪiⱪiy bolƣuqi» Hudani kɵrsitidu. «U bolsa ⱨǝⱪiⱪiy Huda wǝ mǝnggülük ⱨayatliⱪtur!» — Əysa Mǝsiⱨni kɵrsitidu (muⱪǝddǝs yazmilardiki ⱨeqⱪandaⱪ yǝrlǝrdǝ «Huda ⱨayatliⱪ» deyilmǝydu, lekin kɵp yǝrlǝrdǝ «Əysa Mǝsiⱨ ⱨayatliⱪtur», deyilidu. Mǝsilǝn «Yuⱨ.» 11:25, 14:6).
■5:20 Yǝx. 9:5; 44:6; 54:5; Luⱪa 24:45; Yⱨ. 20:28; Rim. 9:5; 1Tim. 3:16.
□5:21 «Əziz balilirim, ɵzünglarni ⱨǝrⱪandaⱪ butlardin saⱪlanglar» — «butlar» xübⱨisizki, muxu yǝrdǝ pǝⱪǝt oyma butlarni yaki ⱪuyma butlarnila ǝmǝs, bǝlki etiⱪadqilarning ⱪǝlbidǝ Hudaning ornini talixidiƣan ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsǝ yaki ixtur. Mǝsilǝn, «Kol.» 3:5ni kɵrüng.