«Гуна йоқ һалда ниҗат кәлтүрүшкә иккинчи қетим ашкарә болиду» дегәнлик тоғрисидики йәнә бир чүшәнчиси: «(Мәсиһниң иккинчи қетимки келиши) инсанларниң гуналириниң бәдилигә қурбан болуш үчүн әмәс, бәлки ниҗат кәлтүрүшкә иккинчи қетим ашкарә болиду» дегәндәк. ■Рим. 5:6, 8; 1Пет. 3:18.
■9:2 Мис. 26:1; 36:1; Лав. 24:5.
□9:3 «әң муқәддәс җай дәп аталған йәнә бир чедир бөлүми» — «муқәддәс җай» грек тилида «муқәддәсләрниң муқәддиси».
□9:4 «алтундин ясалған, манна селинған комзәк» — «манна» Худа чөл-баяванда Исраилларға бәргән «асмандики нан» — «Мис.» 31:16кә қаралсун. «Һарунниң бих сүргән һасиси» — Худа Һарунни йетәкчи қилип таллиғанлиғини көрситиш үчүн, униң һасисини бихлатқан еди («Чөл.» 16-17-бапни көрүң. «икки әһдә таш тахтиси» — буларниң үстигә «он пәрман» яки «он пәрһиз» йезалған еди («Мис.» 31:18 вә 34:28ни көрүң.
■9:4 Мис. 25:10; 34:29; Чөл. 17:25; 1Пад. 8:9; 2Тар. 5:10.
□9:5 «кафарәт тәхти» — яки «рәһимгаһ» яки «рәһим көрситидиған тәхт». «Мис.» 25:22-34ни көрүң. ««кафарәт тәхти»ниң үстигә шан-шәрәплик «керуб»лар орнитилған болуп, қанатлири билән уни йепип туратти» — бу ишлар тоғрисида «Мис.» 25:10-22, 37:6-9ни көрүң. «әнди булар тоғрилиқ тәпсилий тохтилишниң һазир вақти әмәс» — бу нәрсиләрниң һәммиси Әйса Мәсиһ вә у елип барған ниҗаттин «бешарәт беридиған көләңгә» еди. Бу айәттики сөзләргә вә 8:5кә қариғанда, шуниңға ишәшимиз камилки, һәтта бу кона ибадәт чедириниң кичиккинә тәпсилатлириму «бешарәтлик көләңгә» яки «символ» еди. «Манна» униң бир мисалидур. «Юһ.» 6:30-35дә Әйсаниң Өзи тоғрилиқ ейтқан сөзлирини көрүң («Рим.» 14:4, «Кол.» 2:16-17ниму көрүң). Худа буйруса бу улуқ вә қизиқ нуқтини тәпсилий тәһлил қилидиған китапчини кейин чиқармақчимиз.
■9:7 Мис. 30:10; Лав. 16:2,34; Ибр. 9:25.
□9:8 «бу биринчи ибадәт чедиридики түзүм инавәтлик болуп турсила» — «биринчи ибадәт чедири» дегән сөз чедирниң өзини, шундақла у вәкиллик қилған ибадәт хизмәтлири (униңда сунулған һәдийә вә қурбанлиқлар қатарлиқлар)ни көрситиду.
■9:10 Лав. 11:2; Чөл. 19:7-22.
■9:11 Ибр. 3:1; 4:14; 6:20; 8:1.
□9:12 «Өзиниң қурбанлиқ қени арқилиқ У (Өзила мәңгүлүк һөрлүк-ниҗатни егилигән болуп) бир йолила мәңгүгә әң муқәддәс җайға кирди» — «мәңгүлүк һөрлүк-ниҗат» болса гуналардин болған азатлиқ-ниҗатни көрситиду. Мәсиһниң егилигини Өзи үчүн әмәс, барлиқ инсанлар (етиқат қилған болса) үчүн, әлвәттә.
■9:12 Рос. 20:28; Әф. 1:7; Кол. 1:14; Ибр. 10:10; 1Пет. 1:19; Вәһ. 1:5; 5:9
■9:13 Лав. 16:14; Чөл. 19:4; Ибр. 10:4.
□9:14 «ундақта, мәңгүлүк Роһ арқилиқ өзини ғубарсиз қурбанлиқ сүпитидә Худаға атиған Мәсиһ...» — «мәңгүлүк Роһ» Муқәддәс Роһ, Худаниң мәңгүлүк Роһи.
■9:14 Луқа 1:74; Рим. 6:13; Гал. 1:4; 2:20; Әф. 5:2; Тит. 2:14; 1Пет. 4:2; 1Юһа. 1:7; Вәһ. 1:5.
□9:15 «инсанларниң авалқи әһдә астида садир қилған итаәтсизликлири үчүн азатлиқ бәдили сүпитидә шундақ бир өлүм болған екән» — «шундақ бир өлүм» — Мәсиһниң өлүми, әлвәттә.
□9:17 «16-17-айәт» — яки «Чүнки әһдә түзүлсә, әһдә түзүлгүчи қурбанлиқ өлүши керәк. Әһдә қурбанлиқи қилиғучи өлсә, әһдә күчкә егә болиду; қурбанлиқ техи һаятла болса, әһдә һечқандақ күчкә егә болмайду».
□9:20 «Мана, бу Худа силәрниң әмәл қилишиңларға әмир қилған әһдиниң қенидур» — демәк, әһдә бу қан арқилиқ күчкә егә қилинған. «Мис.» 24:5-8ни көрүң.
□9:24 «адәм қоли билән ясалған муқәддәс җайға әмәс» — «муқәддәс җай» грек тилида «муқәддәс җайлар» дейилиду — «муқәддәс җай» андин «әң муқәддәс җай» демәкчи.
■9:25 Мис. 30:10; Лав. 16:2,34; Ибр. 9:7.
□9:28 «Мәсиһ... Өзини тәлпүнүп күткәнләргә гунани йоқ қилған һалда ниҗат кәлтүрүшкә иккинчи қетим ашкарә болиду» — «гунани йоқ қилған һалда» грек тилида «гуна йоқ һалда». Бизниңчә «гуна йоқ һалда» дегән ибарә Мәсиһниң Өзиниң гунасиз екәнлигини көрситиш үчүн дейилгән әмәс (чүнки Униң гунасизлиғи ениқ), бәлки Униң гунаниң өзини бир тәрәп қилиш ишини түгигәнлигини көрситиду, дәп қараймиз. «Гуна йоқ һалда ниҗат кәлтүрүшкә иккинчи қетим ашкарә болиду» дегәнлик тоғрисидики йәнә бир чүшәнчиси: «(Мәсиһниң иккинчи қетимки келиши) инсанларниң гуналириниң бәдилигә қурбан болуш үчүн әмәс, бәлки ниҗат кәлтүрүшкә иккинчи қетим ашкарә болиду» дегәндәк.
■9:28 Рим. 5:6, 8; 1Пет. 3:18.